Van Willem du Gardijn tot Janina Ramirez: de feestdagentips van David Veldman

Willem du Gardijn, Het einde van het lied

Het einde van het lied bestaat uit drie verhalen die, terwijl je ze leest, samensmelten tot een geweldige roman. We leren een vrouw kennen, getrouwd, ze heeft de relatie met haar minnaar verbroken, haar echtgenoot probeert het huwelijk te redden, maar zij... In het volgende verhaal volgen we haar echtgenoot, die, na de dood van zijn vrouw, naar Napels is vertrokken en onderzoek doet naar de Romeinse keizer Hadrianus. En tot slot zijn we getuige van de laatste dagen van diezelfde Hadrianus. Het is allemaal magistraal beschreven, ieder verhaal heeft zijn eigen sfeer en toon, ieder personage was me even dierbaar. Een boek om steeds weer te herlezen.

Lees de uitgebreide bespreking van David Veldman en lees ook een fragment uit Het einde van het lied.

Édouard Louis, Veranderen: methode (vertaling Reintje Ghoos en Jan Pieter van der Sterre)

Iedereen zet weleens een masker op, dat geldt ook voor schrijvers, zelfs voor schrijvers die stellen dat hun werk grotendeels autobiografisch is. Het spel met fictie en werkelijkheid kan prachtige literatuur opleveren, maar als lezer blijf je vaak op afstand, bijvoorbeeld omdat je merkt dat de schrijver zichzelf spaart. Het knappe aan Veranderen: methode is dat die afstand er niet is. Dit verhaal voelt echt.

Een jongen, geboren in een straatarm gezin, is vastbesloten zijn sociale klasse te ontstijgen. Hij weet al vroeg dat hij op jongens valt, een taboe in zijn milieu. Dus leert hij veinzen. En dat wordt zijn redding. Hij kopieert sociaal en intellectueel wenselijk gedrag, klimt steeds een klasse hoger. Zijn discipline is haast onmenselijk. Hij leest niet een paar klassieken, hij leest ze allemaal en in zo kort mogelijke tijd, hij past er zelfs zijn slaapritme op aan. Als hij een filosofisch werk niet kan doorgronden, bijt hij door. Een ijzeren wil, kortom, met seks als uitlaatklep, soms ook liefde.

Ik vond het boek fascinerend en ontroerend, onder meer omdat de auteur ook extreem is in zijn zelfanalyse. Hij vergoelijkt niks, is genadeloos eerlijk. Het verhaal eindigt waar het succes begon, bij Louis’ bejubelde debuutroman Weg met Eddy Bellegueule. Maar het is veel meer dan een prequel, of een making of.

Lees op onze site ook een fragment uit Veranderen: methode, en de bespreking van Ghizlan El Hachimi.

Mohamed Mbougar Sarr, De diepst verborgen herinnering van de mens (vertaling Jelle Noorman)

Om dit boek (Prix Goncourt 2021) draaide ik al een tijdje heen, vanwege de juichende recensies, maar er waren zoveel andere mooie boeken die ik nog wilde lezen. Wat me over de streep trok, was een opmerking van mijn collega Wietse, die aan de roman begonnen was op aanraden van weer een andere collega, Romy. ‘Hij heeft haast,’ zei hij over de vertelstijl.

Ik begon te lezen in een bomvolle trein, op het gangetje bij een defecte wc. Mensen die hoognodig moesten, maar stuitten op de dichtgeplakte deuren wilden hun chagrijn dolgraag met me delen, maar het werd steeds lastiger om me uit het verhaal te trekken. Een jongeman, opgegroeid in Senegal, leest in een oud lesboek Franse literatuur over een roman die nergens meer te vinden is. Zo begint een queeste naar de mysterieuze schrijver van die roman waarin, zoals dat gaat bij queesten, het ene verhaal het andere oproept. Het plot navertellen is onmogelijk, en toch leest De diepst verborgen herinnering van de mens als een trein.

Net als in de film Inception kom je steeds in een diepere verhaallaag terecht, zonder dat de bovenliggende laag helemaal uit het zicht verdwijnt. Je reist de wereld over, je reist door de tijd, je ervaart het volle, soms gelukzalige, soms uiterst wrede leven in Europa, Afrika en Zuid-Amerika en je leert op een nieuwe manier kijken. Naar de geschiedenis, naar de literatuur, en naar de wereld. De roman zelf is nergens mee te vergelijken, de leeservaring was even intens en verslavend als mijn eerste kennismaking, tientallen jaren geleden, met klassiekers als Honderd jaar eenzaamheid, Mrs. Dalloway of Het verdriet van België.

Lees op onze site een fragment uit De diepst verborgen herinnering van de mens.

Janina Ramirez, Femina. Een nieuwe geschiedenis van de Middeleeuwen, via de vrouwen die daaruit zijn geschrapt (vertaling Mario Molegraaf)

En tot slot een boek dat ik wil lezen. De middeleeuwen hebben al sinds de Renaissance een slechte naam. Middeleeuwers zouden hebben gedacht dat de aarde plat was, ze behandelden hun vrouwen slecht, het geloof ramde elke creativiteit uit de wijsbegeerte. Monty Pythons Terry Jones heeft al eens een erg geestige documentairereeks over dit onderwerp gemaakt. Hij nam een mening over de Middeleeuwen en liet zien dat én waarom die niet klopte. Een van de afleveringen ging over de rol van de vrouw. Die waren, liet hij zien, veel zelfstandiger dan de geschiedenisboeken en de films ons willen doen geloven. Daar wilde ik graag meer over weten. En dat kan nu.

De historicus Janina Ramirez, regelmatig te zien bij de BBC, heeft er een boek aan gewijd dat onder meer door het NRC Handelsblad de hemel in is geprezen. Geen handenwringende jonkvrouwen, wachtend op hun vechtende echtgenoot, maar, in de woorden van NRC, 'zorgvuldig in context geplaatste vrouwelijke vechtersbazen, machtige abdissen, vlijmscherpe koninginnen, dominante ketterleidsters en totaal eigenzinnige mystica’s'. De vrouw is in dit boek geen amusante zijlijn, maar een essentieel onderdeel van de geschiedenis. En zo hoort het ook. Ik kan niet wachten.

David Veldman is manager webshop bij Athenaeum Boekhandel.