Michael Pollan, Ali Smith en Konstantin Paustovski (de boekbesprekingen in de week van 8 augustus 2018)
11 augustus 2018Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften waarin deze week uitgebreid aandacht voor Federico García Lorca, Cees Nooteboom (Trouw), Astrid Lindgren, Kees van Kooten, Madeleine Albright (de Volkskrant), Willem Asman, Gerwin van der Werf (Het Parool), Max Hastings, Michael Pollan en Daan Heerma van Voss (NRC Handelsblad), Ali Smith en Konstantin Paustovski (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
Trouw gaat naar Spanje, en interviewt Cees Nooteboom (533 [fragment]). Alex Tieleman sprak hem over de politieke situatie, maar ook over hoe hij verknocht raakte aan het land. '"Maar toen kwam Spanje. Ik herinner me die steden die als eilanden in dat enorme land lagen met een taal die eigenlijk helemaal niet zo welluidend klonk. Die was wel mooi, maar ook hard. Toch had ik het gevoel dat Spanje meer met mij te maken had dan Italië. Dat zijn geheimzinnige dingen die moeilijk rationeel te verklaren zijn."'
En: zo eenvoudig is het niet, die scheiding tussen Spaans en Catalaans in de Spsaanse literatuur. Berthold van Maris: 'Die verschillende literaturen zijn communicerende vaten. Catalaanse schrijvers waren en zijn altijd ook lezers van het Spaans. En eigenlijk maakt doet het er niet toe, aldus [hoogleraar Jordi] Gracia. Individuele schrijvers halen hun inspiratie van net zo dichtbij of net zo ver weg als ze zelf willen. De Madrileen Javier Marías, bijvoorbeeld, heeft zich vooral laten inspireren door de Engelstalige literatuur. En als je de Spaanstalige Peruaan Mario Vargas Llosa vraagt wat voor hem de belangrijkste invloeden zijn geweest, is het antwoord: de Fransman Gustave Flaubert, de Amerikaan William Faulkner en de middeleeuwse Catalaan Joanot Martorell.'
Janita Monna las Federico García Lorca bij het thema: 'Al huppelen zijn woorden en zijn ze vol van kleur, wie ze een tweede keer leest, voelt de donkerte. De wanhopige liefdes, gemiste kansen en de dood.' En Berthold van Maris neemt drie Catalaanse klassiekers samen:
- Mercè Rodoreda, Colometa ('Rodoreda ontwikkelde een stijl die in de Catalaanse literatuur nog niet eerder zo fraai gestileerd en effectief was ingezet: het zit allemaal heel dicht tegen spreektaal aan.')
- Llorenc Villalonga, Dood van een dame & De verleidingen ('De twee novellen die nu zijn gebundeld, zijn vroege literaire vingeroefeningen, vooral curieus vanwege de manier waarop overdreven melodrama en overdreven satire hierin met elkaar gecombineerd worden.')
- Quim Monzo, De omvang van de ramp ('Voor de liefhebbers van het groteske.')
In de reeks 'Vreemde favorieten' bekent Trouw-critica Yolanda Entius haar liefde voor tuinboeken. 'Ik las [De ecologische siertuin] van A tot Z en weer terug en deed daarna exact wat mij werd aanbevolen: de gesloten ruimte, de open ruimte, het bos, een bosrand; zo bouw je een natuurlijke tuin op. [...] Je leert meer van kijken naar planten dan erover lezen, wil ik maar zeggen. Maar verslavend is het wel.' Met Penelope Lively, Eleanor Perényi, Karel Capek, Romke van de Kaa.
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Haro Kraak kiest 9 literaire topstukken uit in het literatuurmuseum in Den Haag en deelt de bijbehorende weetjes. In de collectie zit een Pr-campagne van Ik Jan Cremer (inclusief oorspronkelijke manuscript), een carnavalskostuum van Louis Couperus, de onaniedagboeken van Lodewijk van Deyssel, het 89ste nummer van het dadaïstische tijdschrift Barbarber (in de vorm van een fles wijn), een versnipperd manuscript van Gerard Fieret, het verhaal ‘Romance’ van Top Naeff, de stofzuiger van Vestdijk, een stukje metaal van de gesloopte brug bij Zaltbommel waar Martinus Nijhoff over schreef in zijn gedicht De moeder en vrouw, en een portret van Jules Deelder, door Hans Verhagen.
Verder vertelt schrijfster Maren Stoffels hoe Astrid Lindgren haar beïnvloedde om te beginnen met lezen, en schrijven. Ze blikt terug op een bezoek naar Lindgrens geboortedorp Vimmerby. ‘Daar rondlopend was het net of ik een boek van Lindgren instapte. Ik voelde weer hetzelfde enthousiasme dat ik had toen mijn moeder mij als kind voorlas’.
‘Wat leeg is, vraagt om aanvulling – kijk maar naar de mudjevolle wereld om ons heen.’ Toch is er een bepaalde esthetiek aan leegte. Daarom deelt Erik van den Berg een assortiment aan lege achterkanten van boeken en vertelt ons over de voor- en nadelen van deze verdwijnende vormgeving.
Uit de top-10 van de leukste fragmenten uit de Nederlandse literatuur, staat deze week ‘Een koffer met poep’ van Kees van Kooten op nummer twee.
Verder neemt Kaya Bouma een interview af met Tony Wheeler, oprichter van Lonely Planet.
Jet Steinz praat over de voordelen van het belezen op reis gaan. Ze vertelt over haar eigen ervaringen in Parijs aan de hand van het boek Mort à credit van Louis-Ferdinand Céline en hoe dit haar een rijker beeld van de plek gaf. ‘[Door Céline] kon ik me voorstellen hoe het er moet hebben geroken, eind 19de, begin 20ste eeuw, zag ik de vroegere bewoners hun overburen verwensingen toeschreeuwen, hangend uit vuile raampjes die nu van rijke yuppen zijn, was ik in staat de misère, jaloezie en rancune van de petite bourgeoisie mee te voelen […]’. Zo bieden ook Moth Smoke van Mohsin Hamid en The Goldfinch van Donna Tartt volgens haar een goede inkijk in het leven in Lahore en Las Vegas.
Ten slotte: Steffie Kouters ging in gesprek met Madeleine Albright, Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken over haar nieuwe boek Fascisme [fragment]. Het interview snijdt onderwerpen aan als de ondemocratische houding van Trump ('[Hij] zit zo in elkaar dat hij alleen mensen waardeert die hem vleien. Dat is gevaarlijk'), het vrouw-zijn als minister, feminisme, haar scheiding met Joe Medill Patterson Albright, en haar vriendschap met Hillary Clinton.
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Marjolijn de Cocq is in gesprek met thrillerschrijver Willem Asman, die deze week het laatste deel van zijn Rebound-trilogie uitbracht. Centraal in zijn werk staat een getuigenbeschermingsprogramma dat mensen een nieuwe identiteit kan geven. ‘Ik krijg er zelf bijna kippenvel van,’ aldus Asman.
Meer spanning in Een onbarmhartig pad van Gerwin van der Werf. Dries Muus is erg lovend: ‘Een onbarmhartig pad doet in thematiek (ontsporende vaders, volbloed antihelden) denken aan Grunbergs Tirza, aan de beste boeken van Herman Koch en hier en daar aan de Amerikaanse tv-serie Breaking Bad […].’
Verder vertelt Hans Renders over de nieuwe non-fictie over museumdirecteur Jean Leering: ‘Jean Leering en de kunst is een mooi boek, hoewel niet mooi vormgegeven, maar als biografie is er wel het een en ander op aan te merken. Zo krijgt de lezer na 140 pagina's plotseling te horen dat Ad Dekkers Leerings “beste vriend” was.’
Korter:
- Dieuwertje Mertens over Jamie Quatro, Vuurrede (‘vooral saai en voorspelbaar proza’)
- Maarten Moll over Mauro Libertella, Mijn begraven boek [fragment] (‘Je proeft de liefde van de zoon voor zijn vader in de droge woorden’)
Michel Krielaars belandde voor zijn column met Beryl Markhams Privédomeindeel Westwaarts met de nacht in koloniaal Afrika ('En al is [Karen] Blixen [met Out of Africa intiemer in haar herinneringen, Markham kan veel spannender vertellen.'), maar Hendrik Spiering opent de bijlage echt met een vijfballenstuk over Michael Pollans How to Change Your Mind: The New Science of Psychedelics: 'Behalve behartenswaardige woorden over de randen en omkeringen van ons normale bewustzijn vertelt Pollan ook het verhaal van de opkomst en ondergang van de psychedelica in de westerse cultuur.'
Korte besprekingen:
- Judith Eiselin over Nowelle Barnhoorn, De tweelingparadox: 'Geen spannend verhaal, het kabbelt eerder voort.' De tweede helft is flets, maar het eerste deel 'is juist sterk, gelaagd en vol nuance'.
- Sebastiaan Kort over A.L. Snijders, Het oog van de naald [fragment]: 'Het genot van het zkv zit hem dan ook in het feit dat de schrijver je behoedzaam met een kluitje het riet in stuurt; het effect van een zkv laat zich beter vergelijken met een gelukzalig boven water komen dan met de ongemakkelijke constatering dat je een fuik bent binnen gezwommen.'
- Rob van Essen over Jim Crace, De melodie: 'Subtiel is het allemaal niet, en dat is dan ook het probleem van deze roman: de symboliek ligt er te dik op.'
'Maar uiteindelijk is dat allemaal van ondergeschikt belang aan de zelfreflectie die de hoofdpersoon toch echt blijkt te ontberen. Die slaat een grote, onbegrijpelijke lacune in Heerma van Voss’ roman, en het maakt van Tomas Wolf een vlak en bewegingloos verteller.' Thomas de Veen is niet heel enthousiast over Noem het liefde [fragment].
Non-fictie: Gabriël van den Brink over Hans Joas, Die Macht des Heiligen. Eine Alternative zur Geschichte von der Entzauberung. 'Met de publicatie van Die Macht des Heiligen zet de Duitse godsdienstwetenschapper Hans Joas (1948) zich rechtstreeks met sociologen als Émile Durkheim, Max Weber en andere grote denkers uiteen. De inzet van deze gedachtewisseling is zonder meer enorm. Het betreft de vraag welke betekenis we in de huidige samenleving moeten toekennen aan religie en geloofsleven.' Vier sterren.
En vijf sterren van Hannah van Wieringen voor Timothy Morton, Ecologisch wezen: 'Mortons boek toont dat denken en praten uitkomst biedt. Als we meer inzicht vergaren in hoe we kijken, verandert wat we zien in de werkelijkheid – het uitzicht zogezegd – uiteindelijk mee.'
Bart Funnekotter ten slotte, ging in gesprek met Max Hastings over De Koreaanse oorlog en De geheime oorlog. De Koreaanse oorlog verscheen al in 1987, maar klopt nog steeds. 'Ik moest indertijd slechts naar één ding gissen, en dat was de rol die Stalin had gespeeld bij het uitbreken van de oorlog.' Hastings had goed gegokt: Stalin had zich er actief mee bemoeid. En de overeenkomsten met de Vietnamoorlog? 'De rode draad die beide oorlogen met elkaar verbindt, is de minachting van de Amerikanen voor hun Aziatische tegenstanders. Een sergeant die in Korea en Vietnam had gediend, vertelde me dat zijn mannen hun geweren scherp stelden door op Koreaanse boeren te schieten.'
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
Deze week in Dichters & Denkers: De feministische leeslijst, met Jenny Diski's Nothing Natural. Roos van der Lint: 'Nothing Natural tast de grijstinten tussen uitersten af: tussen fantasie en werkelijkheid, tussen goed en kwaad, tussen pijn en genot. En jaagt schrik aan met het idee dat je nooit zou weten of je zelf de waarheid kent en of je hele of halve waarheden spreekt.'
'De grote klasse van Ali Smith is dat ze over de acute, drukkende, veranderende wereld schrijft, zonder ooit intellectualistisch abstract of gezocht politiek te worden; Herfst [onze recensie | fragment] en Winter [onze recensie | fragment] zitten vol ideeën en toch voelen ze niet aan als ideeënromans. Op een volkomen vanzelfsprekende manier komen de thema’s in de levens van haar personages ter sprake die in de rest van de maatschappij doorspelen.' Joost de Vries las Ali Smiths 'politieke romans'.
Casper Thomas dan, over Arjen van Veelens Amerikanen lopen niet [onze recensie] ('een uitnodiging om verder te kijken dan Washington, als bezoeker van de VS of als lezer', Cyrille Offermans over Konstanin Paustovski, Verhaal van een leven [fragment] (zoals Paustovski zelf zei over Platonov zou je over Paustovski's werk '"in onze moderne literatuur" nauwelijks iets [...] kunnen noemen "wat van een helderder, klassieker en onweerstaanbaarder pracht is"'), en Thomas Heerma van Voss over Alejandro Zambra, Mijn documenten [fragment] ('een soepel geschreven verzameling vol typische Zambra-personages, zoekend en mijmerend').
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
