Philip Roth, Francesca Melandri & Anthony Beevor (de boekbesprekingen in de week van 23 mei 2018)
28 mei 2018Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, waarin deze week aandacht voor Philip Roth, en verder: Francesca Melandri, Daniel Mendelsohn (Trouw), Justine le Clercq, Virginia Woolf, Jan Konst, A.H.J Dautzenberg (De Volkskrant), Claire Messud, Jean-Marc van Tol, Piet Hagen (Het Parool), Jan Terlouw, Aimée de Jongh, Jan van Aken (Vrij Nederland), Bart Koubaa, Anthony Beevor (NRC).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
Janita Monna noemt Dominique De Groens Shopgirl 'een even precieze als genadeloze ontrafeling kunnen noemen van uiteenlopende facetten van die kledingketen'; 'Debutante Groen is helaas niet genomineerd voor de C. Buddingh'-prijs die volgende week wordt uitgereikt. Maar ze komt er ook langs andere wegen wel.'
Dan: Ronald de Rooy over onze writer in residence Francesca Melandri en haar De lange weg naar Rome [fragment]: 'Met deze overtuigende vermenging van feit en fictie bewijst Melandri’s roman hoe krachtig het medium van literaire fictie kan zijn om duiding te geven aan een stuurloze wereld zonder waarheden. Haar roman over een marge van de Italiaanse geschiedenis is niet alleen een terechte kandidaat voor de prestigieuze Premio Strega dit jaar, maar verdient ook een centrale plaats in de geschiedenisboeken.'
Paul van der Steen las alvast het volgende week in vertaling verschijnende Waarom schrijven? Verzamelde non-fictie 1960-2013 van de vorige week overleden Philip Roth. 'Scheren langs de werkelijkheid, ermee spelen, dat was Roths grote kwaliteit. De manier waarop hij dat deed, zorgde voortdurend voor misverstanden.' En: 'Maar ondertussen waarschuwde Roth vaak voor te letterlijke exegese: “Wie uit de woorden en gedachten van romanpersonages wil opmaken wat de schrijver ergens van vindt, zit op het verkeerde spoor. Het zoeken naar wat de schrijver ‘denkt’, doet inbreuk op de rijkdom van het mengsel dat het waarmerk is van de roman.”' Zijn oordeel: 'De intelligente, soms provocatieve, maar altijd gedreven verweren zijn inspirerende lectuur in een tijd waarin de radicale reflexen van denkers op de uiterste flanken de discussie over identiteit soms belemmeren.'
'Het mes in dit boek snijdt aan twee kanten, de mythe van Odysseus wordt menselijker, en het menselijke verhaal van Daniel en Jay Mendelsohn mythischer,' betoogt Rob Schouten over Boek van de Week Een Odyssee, door Daniel Mendelsohn. 'Heel mooi, net als in Verloren. Op zoek naar zes van de zes miljoen, het boek waarmee Mendelsohn naam maakte, biedt de auteur hier biografie en essayistiek ineen. [...] [Dit] prachtige, intelligente en empathische verhaal, dat zoveel raadsels probeert op te lossen maar er ook een paar intact laat.'
Korter:
- Wil van den Bercken over Joseph Roth, Spoken in Moskou. Reportages en brieven uit Rusland: 'Behalve de sfeertekening is het toch vooral de stilistische originaliteit van Roth die deze reportages tot een leesgenot maakt. Hij heeft een fenomenaal observatievermogen en scherp psychologisch inzicht.'
- Beeldboek van de week is Sven Martsons Taking Sides: Berlin and the Wall 1974.
- Eildert Mulder over Jack van Weimars thriller Palimpsest: 'Leuke, spannende en ontspannende lectuur, maar de achtergrond is serieus.'
- Mariska van Sprundel over Alex van den Brandhof, Priemwoestijnen. Hoogtepunten uit de wiskunde van de 21e eeuw: 'Bewijst dat wiskunde nog springlevend is en als een sneltrein voortraast.'
- Bas Maliepaard over Paul Mosier, Bestemming onbekend: 'Mosier weet ook oprecht te ontroeren, Rider en de sfeer beklijven en (mag dit cliché voor één keer?) het verhaal leest als een trein. In de gaten houden dus, deze schrijver.'
- In 'Vandaar dit boek': Herman Stevens over Het sterke geslacht. Over vrouwen in onze literatuur. 'Zeker sinds de eeuwwisseling zie ik de agressie toenemen, waarmee de strijd tegen de vrouwelijke auteur wordt gevoerd.'
- Op de achterzijde van de krant doet Wim Boevink verslag van zijn lezing van Alexander Schimmelbusch' Hochdeutschland. 'Schimmelbusch maakt van Duitsland een harde, kille BV. Met ijzige, intimiderende blik. Geweldig geschreven.'
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
In het Volkskrant magazine een interview met schrijfster en bordeelhoudster Justine le Clercq. 'Mijn leven lang word ik door hulpverleners opgeroepen een slachtoffer te zijn, van mijn ouders, mijn verslaving, het tippelen. Maar ik vóél me geen slachtoffer! In mijn boeken toon ik hoe sterk mensen zijn ongeacht de ellende die ze meemaken. Zolang je zelf kunt kiezen en niet gedwongen wordt, is het oké.'
In Sir Edmund een reportage van Fokke Obbema over ‘de rebellen van Das Mag’; Toinke Donk en Daniël van der Meer. ‘“Met gestrekt been” is nog steeds een gevleugelde uitspraak voor ons, maar tegenwoordig willen we dat minder met onze mond en meer van de daken te schreeuwen dat we bestaan.’
Nadia Ezzeroili bespreekt De uitreis (vertaald Barbara de Lange), ‘Het heeft 103 jaar geduurd om The Voyage Out, de eerste roman van Virginia Woolf, naar het Nederlands vertaald te krijgen, maar dan heb je ook wat.’ ‘De uitreis is een beeldschone roman, en de ideale introductie tot het oeuvre.’
Afgelopen weekend vonden de Stripdagen plaats in Haarlem. Joost Pollmann raadt drie graphic novels aan: Van roken ga je dood van Thijs Desmet, Exodus van Jasper Rietman en Iris. Een roman voor kijkers van Lo Hartog van Banda en Thé Tjong-Khing.
Sterre Lindhout interviewt hoogleraar Nederlandse Literatuur Jan Konst over zijn boek De wintertuin. Een Duitse familie in de lange twintigste eeuw. ‘Konst was zich bewust van de kans dat zijn speurtocht door die archiefkast tóch nog bewijs zou opleveren dat de familie van zijn vrouw tot een “dadersfamilie” zou maken. “We spraken van tevoren af dat we niets verborgen zouden houden.”’
Hans Bouman over Mevrouw Osmond (vertaald door Arie Storm)[fragment], John Banvilles vervolg op Henry James’ The Portrait of a Lady. ‘Banville doet er alles aan om dicht bij de schrijfstijl van James te blijven: gravende, met metaforen doorvlochten formuleringen waarin wordt beoogd de zieleroerselen van de personages te ontrafelen. Meestal leidt dat tot lange, gelaagde doch elegante zinnen.'
Bo van Houwelingen recenseert Ik bestaat uit twee letters A.H.J. Dautzenberg [fragment]. In opdracht hield hij een jaar lang een dagboek bij. ‘Het is een vreemde en paradoxale dagboekvorm omdat het essentiële van een dagboek – het absolute privéaspect dat schaamteloze ontboezemingen mogelijk maakt- afwezig is. Dautzenberg schrijft anders omdat hij weet dat het gelezen zal worden.’
Korter:
- Maria Barnas over Het wolkenreparatieatelier, een dichtbundel van Peter Swanborn. ‘De gedichten in deze bundel zijn het sterkst wanneer er zo min mogelijk wordt uitgelegd en de vreemde natuur in de stad zijn gang kan gaan.’ Vier sterren.
- Arjan Peters is niet enthousiast over Noem het liefde van Daan Heerma van Voss [fragment]. ‘God verhoede dat hier een film van komt, maar in Nederland is veel mogelijk.’ Twee sterren.
- Wim Bossema over Mass Starvation. The History and Future of Famine van Alex de Waal. ‘Mass Starvation is een essentieel boek voor de actuele discussie over hoe een groeiende wereldbevolking te kunnen voeden.’ Vier sterren.
- Erik van den Berg las De wonderbaarlijke geschiedenis van Peter Schlemihl, de vertaling van Adelbert von Chamisso’s bekende boek. ‘Het ook in Nederland geliefde griezelsprookje […] blijkt in Martin Michael Driessens frisse nieuwe vertaling nog niets van sinistere charme te hebben verloren.’ Vier sterren.
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Arie Storm is erg enthousiast over Meisje in brand van Claire Messud (vertaald door Tjadine Stheeman [lees haar toelichting op de vertaling]). ‘Meisje in brand is in alle opzichten een bijzonder aangrijpende roman. Het is verbluffend om te zien hoe Messud haar technische virtuositeit inzet om sociale onrechtvaardigheid naar de oppervlakte te brengen.’
Marjolijn de Cocq interviewt Jean-Marc van Tol over Musch [fragment], het eerste deel van zijn romantrilogie over Johan de Witt. ‘In de archieven zitten is zo lekker, je af te sluiten van de werkelijkheid en je onder te dompelen in een andere tijd. Je hebt dan letterlijk iets beet uit de zeventiende eeuw, er zit soms nog wat zand op of een haar die zomaar van Johan de Witt zelf geweest zou kunnen zijn.’
John Jansen van Galen bespreekt Koloniale oorlogen in Indonesië van Piet Hagen. ‘Het moet een monnikenwerk zijn geweest om die historie van geweld te inventariseren. Hagen […] kweet zich jarenlang nauwgezet van die taak.’
Korter:
- De Bezige Bij publiceert volgende week de essaybundel Waarom schrijven? van de onlangs overleden schrijver Philip Roth.
- Dirk-Jan Arensman bespreekt Witte huizen van Amy Bloom (vertaald door Paul Syrier). ‘Een monumentje, opgericht voor een verborgen romance.’
- Kim Schoof over Descartes in Amsterdam. ‘Descartes als rechercheur […], en zijn wetenschappelijke methode als opsporingsprocedé: Dooremalen wijkt uit naar de literaire fictie om te bewijzen dat Descartes’ denken ook praktischer zaken dient dan de filosofie.’
- Hans Knegtmans las Dochter van het moeras van Karen Dionne (vertaald door Lia Belt). ‘Een debuutroman om trots op te zijn.’
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
In NRC uitgebreid aandacht voor Philip Roth. 'Roth is een meester in het vermengen van zijn autobiografie met zijn fantasie, waarbij de grens tussen het echte leven en de fictie vervaagt,' aldus Michel Krielaars in zijn in memoriam [ons in memoriam]. Rob van Essen schrijft daarnaast over Roths stijl. 'Roth ging dood en meteen plaatsten mensen op Twitter foto’s van de boeken van hem die ze in hun boekenkast hadden staan. Keurige ruggetjes naast elkaar – en daar verbaasde ik me over, hoe keurig die boeken op die foto’s in het gelid stonden, zwijgend, roerloos, recht. In mijn boekenkast kun je de boeken van Roth niet netjes naast elkaar zetten, ze staan bol van alle woorden die ze bevatten, ze verdringen elkaar, die woorden, als ik Roth lees komt er vrijwel altijd een moment dat ik het boek van me af gooi en roep: wat is dit, wordt deze man per woord betaald?! Ze wemelen, die woorden, ze drukken elkaar de pagina af, het boek uit, en de boeken drukken elkaar van de plank, ik loop bij mij thuis voortdurend boeken van Roth op te rapen en terug te zetten.' Daarnaast korte besprekingen van enkele van Roths boeken:
- Sebastiaan Kort over Portnoy’s Complaint (een'vulkanische narrenboek')
- Peter de Bruijn over Sabbath’s Theater ('Weinig auteurs schrijven in de latere fase van hun carrière nog boeken van hetzelfde niveau als het werk waarmee ze ooit beroemd zijn geworden.')
- Auke Hulst over het 'genadeloos grappige' Our Gang ('Roths meest openlijk politieke boek – en minst gelezen roman')
- Jan Donkers over Everyman ('Bij alle pogingen zijn werk na zijn dood in thema’s proberen onder te brengen lijkt me zijn fascinatie met de aanstaande dood wat onderbelicht.')
- Toef Jaeger over The Plot Against America ('Wat The Plot Against America nu juist zo mooi laat zien, is dat Amerikaans heldendom een multi-inzetbaar begrip is, en je kunt je voorstellen dat Lindbergh ook zónder zijn heldenstatus een kans had kunnen hebben.')
Ook van Sebastiaan Kort een recensie van Ninja Nero, de nieuwe roman van Bart Koubaa [fragment]. '[W]aar de mogelijkheden voor een warmbloedige vertelling groot zijn (hou vol, jongen!), daar heeft Koubaa ervoor gekozen om voortdurend steegjes, spelonkjes en nisjes in te schieten waar de arme lezer aan duiding of omarming niet toekomt,' merkt Kort in het stuk op. En Bart Funnekotter sprak met Anthony Beevor over diens De slag om Arnhem [fragment]. 'Gezien de enorme prijs die de inwoners van Arnhem hebben betaald, vind ik het bijzonder ontroerend om te zien hoe hecht de band tussen de Britse veteranen en de plaatselijke bevolking altijd is geweest. Nergens anders – niet in Normandië, niet in de Ardennen – is de relatie zo sterk als in Arnhem. Die wederzijdse genegenheid is misschien het enige goeie dat operatie Market Garden heeft voortgebracht,' zegt Beevor in het interview.
Verder:
- Maarten Doorman over Erica Benner, Als een vos. Machiavelli’s levenslange zoektocht naar vrijheid ('Benner beschrijft overtuigend de chaos van deze roerige tijd')
- Menno Hurenkamp over Jan Zielonka's Counter-Revolution: Liberal Europe in Retreat ('een hartenkreet in briefvorm') en De nieuwe burgeroorlog van Ulrike Guérot ('echt een goed geschrift')
- Rob Hartmans over Anne-Marie Mreijen, De Rode Jonker (Marinus van der Goes had 'een iets kleurrijkere biografie [...] verdiend', maar ['t]och vormt Mrijens boek een welkome bijdrage aan de geschiedenis van de Nederlandse sociaal-democratie'.)
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Vrij Nederland deze week drie interviews van Jeroen Vullings met respectievelijk schrijver en politicus Jan Terlouw, striptekenares Aimée de Jongh en schrijver Jan van Aken. Over Jan Terlouw: ‘Hij noemt het schrijven de verrassing van zijn leven. […] Elke avond vertelde hij verhalen aan zijn kinderen, zijn vrouw Alexandra […] luisterde mee. Elke dag een nieuw verhaal, tien jaar lang. Jan, je fantasie groeit, zei ze, schrijf het nou eens op, daar gaat weer een prachtig verhaal het raam uit.’
En Aimée de Jongh zegt over haar nieuwe graphic novel Bloesems in de herfst: ‘Het is belangrijk dat in de literatuur en strips getoond wordt hoe seks kán zijn en niet hoe seks móét zijn. Ook op de leeftijd van de twee hoofdpersonen in Bloesems in de herfst hebben het niet openlijk over seks. Je hoeft mensen in de zestig vast niet uit te leggen hoe dat moet, maar misschien doen we ze door dit boek een plezier door te tonen dat het mag bestaan.’
Met Jan van Aken maakte Jeroen Vullings een road-trip naar Konstanz, waar De ommegang zich afspeelt [fragment | podcast | recensie]. ‘Natuurlijk staat hij zich tijdens het schrijven dichterlijke vrijheden toe en ook beaamt hij de woorden die zijn bewonderende collega Thomas Rosenboom sprak, geconfronteerd met klachten over anachronismen en afwijkingen van de historische realiteit: dat zijn roman een eigen werkelijkheid vormt. Maar hoe zou zijn werk der verbeelding De ommegang zich nu verhouden tot de werkelijkheid waarop die is geënt, dát wilde hij wel eens weten.’
Tot slot, een voorpublicatie uit De val van Oranje. En hoe we weer kunnen herrijzen van Pieter Zwart.
Vrij Nederland verschijnt elke maand; elk kwartaal verschijnt er een special. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.
