Recensie: Lucy Jones schreef een overtuigend en boos wetenschappelijk essay over moederschap: Matrescence / Moederteit

Lucy Jones, wetenschapsjournalist, schrijft in Matrescence: On the Metamorphosis of Pregnancy, Childbirth and Motherhood (Moederteit, in de vertaling van Auke van den Berg en Suzanne Willekens) over haar eigen zwangerschappen, bevallingen, kraamtijd en de eerste jaren van het moederschap, en weet heel overtuigend te brengen dat deze fase een dusdanig grote verandering is dat het een eigen woord verdient. Zoals puberteit of adolescentie: moederteit of matrescentie, moeder worden.

• Kom naar de avond met Lucy Jones bij Athenaeum, 16 mei
• Lees een fragment uit Moederteit

Jones zet de moeder centraal, die geestelijk en fysiek transformeert, zelfs op celniveau (moeders dragen cellen van hun kinderen mee, ook ná de geboorte, overal in hun lijf; jongere kinderen overigens ook van hun oudere broers of zussen - een mysterie vooralsnog) en psychisch (een flinke herschikking in de hersenen, wat tot zes jaar na de geboorte te zien is). En van wie heel veel gevraagd wordt: in je eentje alle aandacht aan een kind geven, zorgen dat het niet doodgaat.

Dat moederschap leidt tot woede en depressie en sociale isolatie, dat er sprake is van onmacht en onrecht, dat weten we uit recente boeken van Rachel Cusk, Ianthe Mosselman, Anja Meulenbelt, Ilse Josepha Lazaroms, Bahareh Goodarzi & Daan Borrel, Bregje Hofstede, Anna Hogeland, Trudy Dehue, Renske de Greef, Leah Hazard en vele anderen. Maar Jones analyseert meer en legt de verantwoordelijkheid búíten de moeder. Waarom mag je niet te veel vis eten omdat er lood in zit? Moet de industrie dan niet aan banden gelegd worden? Waarom is de roze wolk de standaard, en krijgen aanstaande moeders amper informatie over de pijn en de ellende? Waarom is er (in veel landen, hosanna voor Nederland) geen zorg voor gezinnen na de bevalling? Waarom ontbreken rituelen om - zoals bij adolescentie - deze nieuwe fase in te luiden? Waarom moeten moeders in het Westen zo alleen zijn? Waarom focust alle zorg zich op de baby, en ontdekken we opkomende depressies (Jones noemt schrikbarende cijfers, al is de Nederlandse situatie iets relaxter) pas als het eigenlijk te laat is?

Jones doorspekt haar verhaal, dat heel volledig lijkt, met wetenschappelijk onderzoek - biologisch, psychisch, antropologisch, sociologisch - en Nikki Dekker-achtige kleine verhaaltjes over hoe het in de natuur (of zelfs de kosmos) werkt met 'moederschap'. Ze is niet zelden boos, niet altijd terecht (als je eerder psychische problemen hebt gehad, dan blijf je toch op je hoede voor terugval? Een fulltime werkende echtgenoot is ook een keuze (wat later blijkt, dan kunnen ze wél allebei parttime werken)), maar haar (anti-kapitalistische) activisme is aanstekelijk. Je kunt het moeders veel makkelijker maken, door beter te informeren, minder voor te schrijven, opvoeden als iets gemeenschappelijks op te vatten, werk en uitkeringen beter in te richten op deze fase.

Matrescence bracht me heel veel nieuws, en onderstreept het nut van hernieuwde aandacht voor de zorg rondom bevallingen, voor persoonlijke aandacht en individuele begeleiding, voor coaching en kraamzorg. En al is de ellende in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten heel veel groter dan in Nederland: Matrescence biedt een frisse blik op een belangrijk onderwerp waar we allemaal mee te maken hebben gehad.

Daan Stoffelsen is webshopmanager van Athenaeum.nl, vader van twee en man van de verloskundige.