Athenaeum Boekhandel | Eenzaamheid, duisternis en autonomie: Ronja de Roversdochter is een tijdloze kinderklassieker

Recensie: Eenzaamheid, duisternis en autonomie: Ronja de Roversdochter is een tijdloze kinderklassieker

| | | |

Wat maakt een klassieker? Dat het boek na een tijdje nog overeind staat, boeken over hetzelfde thema overstijgt. Het zijn ook titels die vaak worden verfilmd, en die, ook in het geval van Ronja de Roversdochter, steeds opnieuw frisse vertalingen verdienen.

‘Als we kinderen tegenwoordig groot genoeg vinden om naar angstaanjagende vogelheksen en aardmannen te kijken, dan moeten ze zeker ook de duistere randjes van het originele boek aankunnen.’

Zo besloten onderzoekers Lysbeth Plas en Maartje Weijers pas geleden hun opiniestuk over Ronja de Roversdochter in de Volkskrant. Ze verwijzen erin naar de ‘overtuigende en hartstikke enge’ kinderserie Ronja de Roversdochter die nu op Netflix te zien is, en naar de oude Nederlandse vertaling van dit legendarische kinderboek, die pittig gecensureerd blijkt te zijn. Duistere gedachtes, thema’s als de dood – het is er in die vertaling van 1982, die nog steeds in min of meer dezelfde versie wordt gedrukt, uit geschrapt. Overigens lijkt destijds in 1982 de uitgever de boosdoener te zijn geweest, blijkt uit een recente ingezonden brief van vertaler Rita Törnqvist-Verschuur en uitgever Emile Op de Coule van Ploegsma.

Ronja de Roversdochter is mijn lievelings-kinderboek (samen met Pipi Langkous en het onvolprezen Piraat Jenny en haar gorilla – je ziet het thema hier). Het is een tijdloze kinder-klassieker, een griezelige, sprookjesachtige Romeo en Julia, een boek over eenzaamheid, duisternis en autonomie, een verhaal over opgroeien en je frustreren over hoe dom volwassenen eigenlijk vaak zijn.

Ik weet niet of ik de nieuwe serie ga kijken. Dat is omdat ik te zeer gehecht ben aan het boek, en aan de geweldige verfilming uit 1984, die mijn kleine ik in de jaren negentig al best eng vond (die verdomde vogelheksen!). En nu lees ik ook nog eens dat er helemaal geen bloot in de serie zit, terwijl een van mijn lievelingsscenes uit zowel boek als film is dat de rovermannen in hartje winter met z’n allen poedelnaakt door de sneeuw te rollen om zich te wassen:

De sneeuw begon wat te smelten en toen de zon op een dag heerlijk scheen, stuurde Lovis de rovers naar buiten om daar het ergste vuil van hun lichamen te wassen. Maar daar wilden ze niets van weten. Het was helemaal niet goed voor de gezondheid, beweerde Fjosok. Maar Lovis hield voet bij stuk. Ze stuurde het hele stel zonder pardon naar buiten en weldra rolden er overal blote, brullende rovers door de sneeuw de hellingen af.

Een van de dingen die ik zo steengoed vind aan dit boek: dat het laat zien dat je de volwassenen om je heen (vaak terecht) onbegrijpelijk en strontvervelend kunt vinden (zozeer dat Ronja en Birk weglopen en het proberen in hun eentje te rooien in het grote wilde bos), terwijl je tegelijkertijd ondanks hun tekortkomingen ook heel veel van ze houdt en met ze kunt lachen. Hoe dapper de rebelse Ronja in dit spanningsveld manoeuvreert, is iets wat Astrid Lindgren feilloos in dit verhaal heeft vervat - juist met inachtneming van de duistere kanten van de opstandigheid. Ik hoop dat de nieuwe Nederlandse heruitgave naar aanleiding van de Netflix-serie dit pareltje de laatste stukjes ruwheid teruggeeft.

Maite Karssenberg is webredacteur bij Athenaeum Boekhandel.