Recensie: Ovidius is de Auteur van de Maand - in de vertalingen van Piet Schrijvers en Harrie Geelen

In 1993 alweer verscheen de vertaling van de Metamorfosen van Ovidius door Marietje d’Hane Scheltema. Een prachtige vertaling natuurlijk, maar het is altijd goed als teksten in de loop van de tijd opnieuw door andere vertalers worden gewogen, beoordeeld en vertaald. Na bijna dertig jaar verschenen er onlangs maar liefst twee nieuwe vertalingen, eentje door Piet Schrijvers die zich eerder waagde aan Vergilius, Lucretius, Seneca, Juvenalis en Martialis en met zijn vertaalwerk net als D’Hane de Martinus Nijhoffprijs won, maar ook de Oikos Publieksprijs. De andere vertaling is van Harrie Geelen, classicus en beeldend kunstenaar.

N.B. Lees op onze site ook Harry Geelens vertalerstoelichting bij Ovidius’ strofegebruik en Piet Schrijvers’ vertalerstoelichting bij de Metamorfosen, een fragment uit D’Hane Scheltema’s vertaling, de mythe Apollo en Daphne met illustratie van Floris Tilanus, een snipper van Ovidius’ liefdesadvies in Liefdesgedichten (D’Hane Scheltema), de eerste pagina’s uit d’Hane Scheltema’s Alles altijd anders. Over Ovidius en gedichten uit Kees Stips Puntgaaf.

Naast dat het hiermee erg mooi is om te zien dat een belangwekkend werk als dat van Ovidius springlevend is, kan ik me voorstellen dat het voor iedere vertaler uit het Latijn een droom (en een groot plezier) is om een keertje het werk van Ovidius te vertalen. Piet Schrijvers heeft naast de Metamorfosen (of Gedaantewisselingen, een tweetalige editie) ook nog de Fasti vertaald en van een inleiding voorzien. Al met al een enorme verrijking van de klassieke literatuur in (hedendaagse) vertaling.

Ter vergelijking hier de eerste verzen van Pyramus en Thisbe.

Vertaling Piet Schrijvers

‘Pyramus en Thisbe, de een, van alle jongens de mooiste,
de ander, boven alle oosterse meisjes verkozen,
woonden in twee aangrenzende huizen waar Semiramis
een hoge stad zou hebben omringd met bakstenen muren.’

Vertaling Harrie Geelen

‘Geen knaap was knapper dan Pyramus en in het hele nabije
oosten vond je geen meisje met zoveel aanbidders als Thisbe.
Buren. En in die hoofdstad die Semíramus ooit de
stadswallen schonk naar men zegt: echte muren. Van baksteen.’

Vertaling Marietje d’Hane Scheltema

‘Thisbe en Piramus - hij knapste aller jongemannen
en zij het schoonst van alle meisjes die het Oosten had -
woonden vlak naast elkaar, daar waar Semiramis - zo zegt men -
de hooggebouwde stad met baksteenmuren heeft omringd.’

Bij wijze van terzijde: Kees Stip nam bij zijn ‘Variaties op een misverstand’ een andere vrijheid: hij volgde de stijl van bekende dichters om het verhaal te hervertellen. Twee ervan werden in de gedundrukte bloemlezing Puntgaaf opgenomen. De eerste regels:

Naar Speenhoff

Dit is het bloedig moordverhaal
Van Pyramus en Thisbe,
De een een schone jongeling
Wiens ouwe heer in vis dee,
De andere, Miss Babylon,
De dochter van de buurman,
Bij wie hij op beperkte schaal
Des avonds door de muur kwam.

Naar Nijhoff

Samenspraak van Thisbe met het lijk van Pyramus

(Pyramus ligt dood met het zwaard in zijn lichaam. Bij zijn eerste woorden verschijnt Thisbe)

pyramus
Ik ben een dode Pyramus
Mors est communis omnibus.
Behanger, zanger, Bey van Tunis:
Finis est omnibus communis.

thisbe
Nu is hij dood en spreekt Latijn:
hij moet al in de hemel zijn.
Zeg Pyramus – och lieve Heer –
ken jij je Thisbe dan niet meer?

Het is kortom moeilijk een Boek van de Maand te kiezen, maar de Auteur van de Maand is overduidelijk Ovidius.

Roel Salemink is rubrieksbeheerder Klassieke Oudheid en winkelchef op het Spui.