Recensie: Strange woman! Waarom ik uitkijk naar Emily Wilsons Ilias-vertaling

De Ilias in een nieuwe vertaling van Emily Wilson! Wilsons vertaling van de Odyssee werd heel enthousiast ontvangen, van The Guardian (‘Emily Wilson’s crisp and musical version is a cultural landmark. […] This translation will change the way the poem is read in English.’) tot de Bryn Mawr Classical Review (‘a delight to read. The style is limpid, the iambic pentameter rhythm appealing, and the narrative is fast-paced and enchanting’). De hoogleraar aan University of Pennsylvania vertaalde de klassieker in een iambische pentameter, en bleef opmerkelijk trouw aan het oorspronkelijke Grieks. En nu heeft ze de Ilias opgepakt.

• Lees een fragment uit Lateurs Ilias-vertaling
• Lees Imme Dros over de laatste zin van haar Ilias-vertaling
• Lees Emily van Opstall over de Odyssee in de vertaling van Patrick Lateur
• Lees Patrick Lateur ook zelf over zijn vertaling
• Zowel Donald Niedekker als Deniz Kuypers hadden desgevraagd de Odyssee zelf wel willen schrijven

Dat is dus iets om naar uit te kijken, zeker als je haar interessante essay in The New York Times leest, waarin ze enkele van de ongeveer honderd Engelse vertalingen van de scène tussen Hektor en Andromache aan het slot van boek 6 vergelijkt. Haar vertaling van de opening van Hektors speech en zijn beroemde zin over oorlog en mannen is:

‘Strange woman! Come on now,
you must not be too sad on my account.
[…]
War is a task for men — for every man
born here in Troy, but most especially, me.’

Ter vergelijking: Imme Dros’ vertaling (2015) was:

‘Stil maar, mijn lieveling, laat je hart niet breken om mij
[…]
Oorlog is een zaak voor de mannen,
alle mannen uit Ilios dus, en voor mij in ’t bijzonder.’

En de prozavertaling van M.A. Schwartz (1956):

‘Rampzalige, wees niet al te bedroefd in uw hart
[…]
De oorlog is de taak der mannen, van allen, die in Troje wonen, en van mij het meest.’

De vertalingen van De Roy van Zuydewijn en Lateur staan hier niet in de kast - ze zijn momenteel niet leverbaar - maar ook met dit vergelijkingsmateriaal is duidelijk welke keuzes Wilson maakt. Ze is heerlijk compact, en kiest ervoor, terecht lijkt me, om δαιμονίη, niet (slechts) als liefkozing maar vooral als voor een uitzonderlijk iemand te vertalen. En, legt ze in een interessant stuk in The Washington Post over vijf vertaalkeuzes uit, ze wilde nadrukkelijk dezelfde vertaling gebruiken voor hetzelfde woord als Andromache Hektor en Hektor Andromache aanspreekt. ‘Strange’ dus.

Het mag eigenaardig zijn om naast de overvloed aan Nederlandse vertalingen ook een Engelse te gebruiken, maar wie ook in het Engels over Homerus wil blijven lezen, lijkt me Wilsons vertaling een must.

Daan Stoffelsen is webredacteur van Athenaeum.nl en classicus in ruste.