Recensie: Briljantie in een prisma: Benjamín Labatuts De MANIAC hield me wekenlang in zijn greep

Hoe schrijf je een geslaagde roman over een genie? Benjamín Labatut lijkt een recept te hebben gevonden. Zijn briljante roman over Johnny von Neumann, De MANIAC (vertaald door Dirk-Jan Arensman - de titel is een acroniem) benadert diens uitzonderlijke intelligentie van buitenaf. De mensen die met Von Neumann samenleefden, van jeugdvriendjes tot collega’s, beschrijven in opeenvolgende miniaturen hoe zij dit wonderkind ervaren hebben. Het resultaat is een schitterend prisma waarin de vele gezichten van Von Neumann tot hun recht komen.

• De MANIAC is het beste boek van 2023 volgens de Volkskrant
• Kom naar de avond in SPUI25
• Lees een fragment uit De Maniac

Van het speelse kind dat neurotisch machines uit elkaar haalt om die weer in elkaar te kunnen zetten tot de meedogenloze logicus die een bijdrage levert aan de doctrine van ‘mutually assured destruction’, de politieke strategie waardoor de globale grootmachten sinds de atoombom op Nagasaki beducht om elkaar heen dansen in conflicten.

Onze huidige tijd is zeer schatplichtig aan het onvoorstelbare intellect van Von Neumann, van nucleair wapenarsenaal tot kunstmatige intelligentie, het is allemaal verbonden met Von Neumann.

De roman van Labatut baadt in superlatieven en hyperbolen, maar juist bij dit onderwerp klopt dat theatrale gehalte. Er gaat bovendien een zekere dreiging uit van alle grote woorden, alsof daarmee voortdurend gezinspeeld wordt op de grootheidswaan van de mens die onomkeerbare krachten ontketent.

Deze roman heeft mij wekenlang in zijn greep gehouden en bood mij alles wat ik in de film over Oppenheimer nog miste.

Remon den Ouden is boekverkoper bij Boekhandel Van Rossum. Hij beheert ook de pagina Vertaalde literatuur op onze site.