De eerste twee zinnen van Amanda Svenssons Een systeem zo magnifiek dat het verblindt, vertaald door Kim Liebrand

Alle clichés zijn waar, vertalers leiden een eenzaam bestaan, maandenlang alleen met hun laptop en hun boek. Maar soms heeft deze vertaler toch de behoefte om een goede inval te delen. Ik doe dat dan met mijn online collega’s in mijn virtuele kantoor. Precies een jaar geleden deelde ik dit bericht op Facebook:

Vertalersgeluk. Ik heb er meer dan een jaar over nagedacht, maar ik heb net eindelijk een oplossing bedacht voor de eerste twee zinnen van mijn vertaling.

Tredagarsgråten kom tidigt till trillingarnas mor. Men före den, barnen, naturligtvis.

Letterlijk luiden de eerste twee zinnen van Een systeem zo magnifiek dat het verblindt: ‘Het driedagengehuil [=kraamtranen] kwam vroeg bij de moeder van de drieling. Maar daarvoor, de kinderen, natuurlijk.’ Ze hebben een compactheid en een symmetrie waar ik wakker van heb gelegen. Hoe dit in godsnaam op te lossen? Die vervloekte genitief in het Zweeds ook! Drie dagen, drie kinderen, schitterend, maar hoe dan? En dan heb je iets van een oplossing bedacht, moet die tweede zin er ook nog op aansluiten! De auteur kan samentrekken, want in het Zweeds heeft het werkwoord in het enkelvoud en meervoud dezelfde vorm. En dat past dan allemaal weer net niet! De hel.

Maar daarnet, onder de douche, het eurekamoment!

De kraamtranen vloeiden al vroeg bij de kersverse moeder van drie. Maar daarvóór kwamen de kinderen, natuurlijk.

Ja, er is een heleboel op af te dingen.
Ik heb het mooie 2 x 3 los moeten laten, want alles wat dat ‘tredagarsgråten’ omschrijft, wordt véél te lang en uitleggerig (fun fact: in de Nederlandse bakertraditie begin je pas op dag 4 hormonaal te huilen). Bovendien heet zoiets ‘kraamtranen’ of (spuuglelijk) ‘baby blues’ bij ons, punt.
Ook heb je niet onmiddellijk in de gaten dat het om een drieling gaat, hoewel ik dat een beetje met dat ‘kersvers’ hoop te ondervangen (naast dat het mooi allitereert met ‘kraamtranen’ natuurlijk). Als je al twee kinderen hebt, en je baart een derde, dan ben je geen kersverse moeder meer (oké, niet waterdicht, dit argument). Ik kan er wel ‘de kersverse moeder van de drieling’ van maken, maar dat haalt het hele ritme uit de zin. Heb ook nog gedacht aan iets met ‘kraamvrouw’, maar dat werd me te veel herhaling.
En de tweede zin samentrekken met de eerste ging ook niet, dus toch maar ‘kwamen’ toevoegen. (Of kun je toch ook zeggen: ‘de kraamtranen kwamen vroeg’? Klinkt niet fijn, vind ik. ‘Vloeiden’ is... vloeiender.) Dus dit is het geworden. Best compact met een hoop alliteratie en assonantie, toch?

Nou ja. Nu ik dit opschrijf begin ik weer te twijfelen. Ik sta open voor nog betere suggesties.

Tot zover mijn bericht. Gelukkig waren mijn collega-Scandinavisten en andere taalprofessionals niet te beroerd om hun feedback te geven.

Ten eerste: die moeder van drie, dat is echt te onduidelijk, en misschien zelfs een anglicisme. De drieling moet terugkomen in de zin. Hoewel ik in het begin hevig tegenstribbel (‘Die cadans, jongens, die cadans van “moeder van drie”!’, zie ik in dat dit een gevalletje kill your darlings is. De drieling moet terug.
En nog een goede suggestie: niet ‘daarvóór’ maar ‘eerst’. Natuurlijk!

Deze maand is het boek verschenen en staat het eindresultaat zwart op wit gedrukt, met dank aan de input van mijn collega’s:

Tredagarsgråten kom tidigt till trillingarnas mor. Men före den, barnen, naturligtvis.
De kraamtranen vloeiden al vroeg bij de kersverse moeder van de drieling. Maar eerst kwamen de kinderen, natuurlijk.

Kim Liebrand (1981) is literair vertaler Zweeds en IJslands. Ze vertaalde werk van onder anderen Tove Jansson, Oddný Eir Ævarsdóttir en Jonas Gardell.