Elsbeth Etty en Marieke Lucas Rijneveld (de boekbesprekingen in de week van 23 januari 2019)
29 januari 2019Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften waarin deze week aandacht voor Elsbeth Etty, Julio Poch en Marieke Lucas Rijneveld en verder: Wanda Reisel, Rens Bod, Margaret Cavendish, Ambrose Bierce (Trouw), Clemantine Wamariya, Ivo Daalder, Frouke Arns, Jan Baeke, Lex Boon, Jeff Goodell en Jan Mulder (de Volkskrant), Erik Somers en René de Kok, Patrick van den Hanenberg (Het Parool), Joseph Roth en Stefan Zweig, Natascha Wodin, Jeff Kinney (NRC), Yra van Dijk, Aminatta Forna en Frank Keizer (De Groene Amsterdammer), Jonathan Holslag, Lynn Berger, Paul Verhaeghe en Wanda Reisel (Vrij Nederland).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Voor Trouw, De Verdieping, sprak Arjan 'Tien geboden' Visser met Julio Poch (Acht jaar onschuldig vast): 'De aanklacht is duidelijk: de Nederlandse overheid heeft meegeholpen aan mijn uitlevering aan Argentinië terwijl het één groot Nederlands verhaal is. Ik ben een Nederlands staatsburger, ik werkte al vijftien jaar in Nederland, het beruchte gesprek vond plaats op Bali waar wij, medewerkers van het Nederlandse bedrijf Transavia gedetacheerd waren – over valse getuigenis gesproken! O, dat gebod krijgen we nog?'
En las Willem Schoonen Rens Bods Een wereld vol patronen, 'een indrukwekkend overzicht van de kennisgeschiedenis, vol verrassende wendingen en inzichten. Een boek dat je langzaam moet lezen om ervan te genieten'.
In Letter & Geest lezen we Jan-Willem Anker over de klimaatroman die hij niet kon schrijven (Vichy [fragment]), omkleed met redenen en met wenken voor de dappere doorzetter in dit genre. En we lezen Jann Ruyters interview met Wilmink-biograaf Elsbeth Etty over In de man zit nog een jongen [fragment]: 'In zijn autobiografie verdraait hij de dingen om zichzelf uit de wind te houden. Wat hij opgeschreven heeft, ben ik gaan checken. Als biograaf ga je aan de omgeving vragen hoe het zit. Tijdens zijn eerste huwelijk was hij onzeker, obsessief jaloers en vaak in paniek. Zijn tweede huwelijk veranderde veel. Zijn tweede vrouw kwam zelf uit een lastig huwelijk en vond hem een knuffelbeer. Zij stelde zich ten dienste van hem. Zij heeft hem opgevangen en opgelapt. Dat had hij nodig.'
De poëzierecensie van Janita Monna gaat over de bloemlezing die de Berberbibliotheek besluit: 'De gedichten openen inderdaad een venster op een andere wereld, op een volk in onderdrukking en zijn strijd om een waardig bestaan. [...] De toon en de muziek in Vallende tijd, het is soms even wennen. Regels kunnen gedragen klinken, er is haast iets als een gemeenschappelijk beeldtaal. Het is een taal die verbindt.'
Julie Phillips dan, over Margaret Cavendish' De stralende wereld [toelichting door vertaler Thomas Heij]. Die zeventiende-eeuwse feministische utopie 'draagt niet één gezaghebbende visie uit, maar zit vol verschillende stemmen die verschillende standpunten bepleiten. Hierbij valt erg te genieten van Cavendish’ vindingrijkheid en humor'. En Berthold van Maris las Ambrose Bierce' Des duivels woordenboek [fragment]: 'Je hoeft niet per se zelf een cynicus te zijn, om van dit boek te kunnen genieten. Voor wie absoluut niet aan enige vorm van cynisme lijdt, kan het een heilzame ervaring zijn om, mits in gepaste hoeveelheden, wat van deze cynische waarheden tot zich te nemen.'
Boek van de Week is Wanda Reisels Adam, 'een voorbeeldige, rijke roman op, thematisch hecht, maar veelkleurig uitgewerkt' volgens Rob Schouten. Hij schrijft ook: 'Wanda Reisel beoefent in Adam, net als in haar vorige boeken, een brede, psychologiserende stijl waarmee ze haar veelkantige protagonisten met genadeloze empathie uittekent. Ze heeft een bijzondere gave om het menselijk tekort en het menselijk lot te verbeelden, vol nuances en gevoel voor paradoxen en contradicties maar vooral toch met rake formuleringen.'
Korter:
- Yolanda Entius over Marie Darrieussecqs Ons leven in de bossen: 'Spannend is het. [...] In nog geen 140 pagina’s schept Darrieussecq een even somber als geloofwaardig mens- en wereldbeeld.'
- Beeldboek van de Week is Laurent Muschels Tropical Hair Salons.
- Gerwin van der Werf over Jennifer Clements Wapenliefde [fragment]: 'Deze roman is spannend, schrijnend en ontroerend en wordt nergens prekerig over gun violence. Ze zijn alomtegenwoordig die wapens, dat wel, maar zelfs een enkele pamflettistische passage wordt literair.'
- Bas Maliepaard over Marianne Dubucs Boven op de berg: 'Ook in dit boek, met zachte aquarel en potlood geïllustreerd, hangt een weldadige rust en draait het om oog hebben voor elkaar en de natuur en om vriendschap, zonder dat het zoetsappig wordt.'
- Annemieke Hendriks over Alexander Schimmelbusch' 'een erg originele satire' Opperduitsland [fragment]: 'Maar wat is die taal van Schimmelbusch tegelijkertijd vermoeiend. Hij raast maar door, via Victors gedachtenstromen. [...] Opperduitsland is eigenlijk een essay in romanvorm. Duitsers zijn dol op essays én op zelfskastijding: het boek werd jubelend ontvangen. Je snakt dus naar wat lucht.'
- Fleur van der Bij staat met Verkeersslachtoffer 22/10. Op zoek naar de man die mijn zusje doodreed in de rubriek 'Vandaar dit boek': 'Je kunt mijn boek lezen als een pamflet. Het is een pleidooi om anders om te gaan met het leed van verkeersslachtoffers.'
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Rik Kuiper spreekt Julio Poch over zijn bijzondere verleden en zijn boek Acht jaar onschuldig vast. 'Ik wil dat mensen in Nederland het hele verhaal kennen [...] Er is zoveel over mij geschreven en de helft klopt niet. Daar baal ik van. Ik werd bijvoorbeeld direct als oorlogsmisdadiger neergezet. Alsof ik al schuldig was.'
Greta Riemersma interviewt Clemantine Wamariya over haar strijd tegen haat en verdeeldheid en haar boek Het meisje dat kralen kon lachen. 'Ja, woorden kunnen genezen en doden. En soms kunnen woorden helemaal niets uitrichten. Als ik terugdenk aan de oceaan van duizenden blauwe tenten in het vluchtelingenkamp onder de zon in Burundi, dan heb ik daar geen woorden voor. Ik zeg liever: mijn angst is blauw.'
Arnout Brouwers interviewt Ivo Daalder, van hem en James Lindsay verscheen onlangs De Lege Troon, een boek over Donald Trump en zijn keuze om niet de leider van de wereld te willen zijn. 'Maar het vertrouwen tussen Amerika en zijn bondgenoten is verbrokkeld. Het is verdomd moeilijk dat weer bij elkaar te krijgen, maar niet onmogelijk. Maar de kans dat het fout gaat, en dat de kloof nooit meer overbrugd wordt, is groot.'
Arjan Peters reconstrueert drie gedichten samen met de dichters: van Marieke Lucas Rijneveld 'Instabiele pengreep' uit haar dichtbundel Fantoommerrie [fragment], van Frouke Arns 'De camembertmethode' uit haar gelijknamige bundel en 'Eenvoudig beginnen' uit de dichtbundel Houvastvergankelijkheidsleer [fragment] [onze recensie] van Jan Baeke.
Aleid Truijens bespreekt In de man zit nog een jongen. Willem Wilmink - de biografie [fragment], geschreven door Elsbeth Etty. 'Een biograaf moet zich in zoveel mogelijk bronnen verdiepen en met zoveel mogelijk mensen spreken. Dat deed Etty, vakkundig en grondig. Zij spreekt zichzelf niet duidelijk uit over Wilmink, maar laat het oordeel aan de lezer over. Wat zijzelf vindt van Wilminks werk blijft in het midden. Toch slaat de balans in haar boek door naar het negatieve. Veel meer dan een groot dichter is Wilmink hier een hopeloos geval.'
Katinka Polderman recenseert Ananas van Lex Boon. 'De geliefde vertrekt, de ananasplant blijft. Wat volgt is minder alledaags: bij wijze van afleiding van het liefdesverdriet besluit Boon op zoek te gaan naar, om het zo te noemen, het verhaal van de ananas.' Het boek staat boordevol met kennis over de ananas, maar af en toe krijgen we ook 'een tussenstand van de verwerking van Boons liefdesverdriet en andere ontwikkelingen in zijn persoonlijke leven, maar niet te vaak, waardoor het boek lichtvoetig en precies persoonlijk genoeg is'.
Cor Speksnijder interviewt Jeff Goodell over zijn kijk op de politiek omtrent klimaatverandering en zijn reportages, die gebundeld werden in The Water Will Come. 'Ik probeer niet om mensen te overtuigen. Niets wat ik in een paar minuten kan zeggen zal iemand van gedachten doen veranderen. De mensen die ik probeer te bereiken zijn niet de klimaatontkenners, maar degenen die erkennen dat klimaatverandering reëel is en die de complexiteit en de urgentie niet volledig begrijpen.'
Nathalie Huigsloot interviewt Jan Mulder, onlangs verscheen zijn roman Liefde & Aardbevingen. ‘De liefde wordt automatisch gevaarlijk, want het wemelt van de mensen op aarde. Dus je komt allebei zo nu en dan een leuk iemand tegen en dan heb je jezelf niet helemaal in bedwang, qua lust. Er zijn ook mensen die meteen uit elkaar gaan als ze erachter komen dat hun partner met iemand anders heeft staan zoenen. Die neiging heb ik niet. Het kon mij niet dol genoeg zijn.'
Korter:
- Arjan Peters over Sylvia Plath, Mary Ventura and the Ninth Kingdom: 'In het beweeglijke proza van de debutante lezen we mee met Mary, die alles observeert; de oude vrouw die gemoedelijk aan een breiwerkje begint, jongetjes die elkaar de koppen inslaan, een zwarte tunnel die nadert, en daarna de rokerige lucht en een vreemd matoranje gekleurde zon.'
- Anet Bleich over Philo Bregstein, De gestolen tijd. Op zoek naar mijn Joodse familie: 'Een veelomvattend boek, De gestolen tijd. En een interessante reconstructie van talrijke, uiteenlopende manieren waarop Joodse Europeanen de confrontatie met de vernietigingsdrang van de nazi's ondergingen.'
- Anet Bleich over Paula Bermann, Deze ontspoorde wereld. Het oorlogsdagboek van Paula Bermann - Amsterdam 1940-Jutphaas 1944: 'De gevoelige, maar niet sentimentele dagboekaantekeningen laten van week tot week, maand tot maand zien hoe een al haast niet te hanteren toestand zich steeds verder ten kwade ontwikkelt en het dagboek liet althans deze lezer diep ontroerd achter.'
- Maarten Steenmeijer over Guillermo Arriaga, De ontembare [fragment | onze recensie]: 'Het is een waagstuk, al die bestanddelen in één roman.'
- Hans Bouman over Jane Gardam, De dochter van Crusoe [onze recensie]: 'Het is bewonderenswaardig hoe Gardam, via een personage dat door omstandigheden en temperament grotendeels buiten de maatschappij blijft staan, haast tussen de regels door de grote gebeurtenissen van de twintigste eeuw haar roman binnenhaalt.'
- Ranne Hovius over Eva Meijer, De grenzen van mijn taal. Een klein filosofisch onderzoek naar depressie [fragment]: 'Vanuit vele invalshoeken belicht Eva Meijer het verschijnsel depressie, maar het meest indruk maakt het verslag van haar eigen ervaringen ermee.'
- Maarten Steenmeijer over Mick Wall, When Giants Walked the Earth. Een biografie van Led Zeppelin: 'Wall laat zien hoe het er in werkelijkheid aan toeging en daar word je niet vrolijk van: astronomische hoeveelheden drank en drugs, honderden hotelkamers die werden gesloopt, talloze vrouwen die seksueel werden vernederd.'
- Hans Bouman over David Garnett, Een man in de dierentuin [fragment]: 'Absurdistische elementen worden afgewisseld met herkenbare uitingen van woede, angst, jaloezie en wraaklust bij mens én dier.'
- Sander van Walsum over Hugo Arlman, De eeuw van J.L. Heldring (1917-2013): 'Bovenal heeft hij een spannend verhaal kunnen schrijven van een man wiens leven welbeschouwd niet zo spannend was, maar die wel heeft laten zien hoe spannend de eeuw was waarin hij leefde.'
- Hans Achterhuis over Paul Frissen, Staat en taboe. Politiek van de goede dood [fragment]: 'Zijn vraagstelling en positie maken in elk geval het euthanasiedebat rijker, maar ook ingewikkelder.'
- Karolien Knols over Eka Kurniawan, Vengeance is mine, all others pay cash: 'Hoe lang je tijdens Vengeance is mine ook het idee kunt hebben dat je een schelmenroman leest - aan het eind van het boek drukt Kurniawan zijn vinger precies op de zere plek.'
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op Volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Hanneloes Pen bespreekt het boek De Jodenvervolging in foto's. Nederland 1940-1945, samengesteld door NIOD-onderzoekers Erik Somers en René de Kok. 'Het boek met 400 oorlogsfoto's verbeeldt het genadeloze optreden van de bezetter, de medewerking van Nederland aan de deportaties en de hulp aan onderduikers.' Het boek toont tot nu toe onbekende beelden van de Jodenvervolging in Nederland.
Het Parool presenteert een voorpublicatie van Het leven heeft geen zin, maar ik wel, de biografie van Patrick van den Hanenberg over de in 2013 overleden zanger en liedjesschrijver Maarten van Roozendaal. 'Roken en drinken maakten een wezenlijk onderdeel van zijn leven uit. Hij deed daar romantisch noch dramatisch over. Hij zorgde er wel voor dat zijn drankgewoonte de kwaliteit van een optreden niet onderuithaalde. Naar eigen zeggen is hem dat van die duizenden speelbeurten misschien drie of vier keer niet gelukt en kwam hij beschonken op het podium.'
Jan Pieter Ekker beschouwt de dichtbundel Fantoommerrie [fragment] van Marieke Lucas Rijneveld. De dichtbundel wordt besproken aan de hand van vier citaten en toegelicht door de dichteres zelf. 'Daar gaat de bundel ook over; over dingen en angsten die er niet echt zijn. Dingen die niet bestaan, die vooral in het hoofd van het personage zitten.'
Korter:
- Hans Renders over Elsbeth Etty, In de man zit nog een jongen. Willem Wilmink, de biografie [fragment]: 'Een mooi verhaal is niet altijd het ware verhaal, toont Elsbeth Etty aan in In de man zit nog een jongen.'
- Marjolijn de Cocq over Natascha Wodin, Ze kwam uit Marioepol [fragment]: 'En daarmee begint een duizelingwekkende speurtocht waarin Wodin een familiegeschiedenis ontrafelt waaruit blijkt dat die dwaallichtjes soms toch verbluffend helder zijn geweest en de vorstelijke achtergrond die ze als kind had verzonnen niet zo ver bezijden de waarheid was.'
- Dirk Jan Arensman over Nico Walker, Cherry: 'Gruwelijke noch groezelige details worden geschuwd.'
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
In NRC bespreekt Judith Eiselin Elsbeth Etty's In de man zit nog een jongen [fragment], volgens haar 'een veelzijdig boek dat Wilmink recht doet'. 'Etty pakte haar onderzoek grondig aan. Ze beschrijft chronologisch het leven, en toont hoe Wilmink wat hem overkwam, gebruikte in zijn werk, daarbij vooral steeds teruggrijpend op zijn jeugd.' Thomas de Veen las Adam, de nieuwe roman van Wanda Reisel. '[D]e ontknoping maakt duidelijk dat Adam én ontroerend én een soort satire wilde zijn. Die dubbele ambitie neemt je uiteindelijk voor Reisels project in, maar dan vooral als grootse mislukking. Juist de maatschappijkritische ondertoon van de satire maakt dat de roman nog suffer in de soep loopt dan al gedacht. En ontroerend? Nee, de roman blijft te gek om waar te voelen.'
Michel Krielaars recenseert Joseph Roth en Stefan Zweigs 'voorbeeldig vertaalde briefwisseling' Elke vriendschap met mij is verderfelijk [fragment | recensie]. '[J]e [vraagt] je tijdens het lezen van deze boeiende en tegelijkertijd wrange correspondentie voortdurend af hoe Zweig zijn vriendschap tot aan Roths vroegtijdige dood heeft kunnen volhouden. Want prettig is het niet om steeds maar weer het verwijt naar je hoofd geslingerd te krijgen dat je tekortschiet,' aldus Krielaars. Jolande Withuis wijdt een stuk aan Natascha Wodins Ze kwam uit Marioepol [fragment]. 'Feitelijk, precies, nergens larmoyant en juist daarom aangrijpend, maakt ze je deelgenoot van haar verwarring als het beeld dat ze van haar moeder had in duigen valt,' schrijft ze. En: 'Een gruwelijk en prachtig boek.'
Sebastiaan Kort vindt De wereld in jezelf. De Nederlandse en Vlaamse literatuur van de 21ste eeuw in 60 essays van Joost de Vries en Nina Polak (red.) 'wat onevenwichtig van kwaliteit' [fragment]. 'Nina Polak zelf, die recent ook al zoveel indruk maakte met haar roman Gebrek is een groot woord, schrijft indringend over het veranderde aangezicht van Amsterdam en Bas Heijne maakt in één denkbeweging duidelijk dat er een misverstand bestaat rondom de term postmodernistische kunst, maar daar staat tegenover dat er ook flodderige, opsommerige stukken in de bundel staan waarin tot weinig wordt doorgedrongen.' En Jan van Mersbergen sprak met Jeff Kinney, schrijver van de Het leven van een Loser-reeks: 'Ik las Harry Potter en dacht: hij is slim, kent magie, kan toveren, is rijk, heeft mogelijkheden, hij heeft alles, en toch moeten we geloven dat hij een underdog is. Dat wordt ons verteld. Ik wilde een personage dat echt een underdog is. Meer dan echt. Zelfs zo echt dat de andere personages zich hem niet eens herinneren, mochten we hen naar Bram vragen.'
Korter:
- Roos van Rijswijk over Jennifer Clement, Wapenliefde [fragment]: 'De aanvankelijk kleine vertelling verwordt tot een avonturenroman, een roadnovel zelfs, door gedurfde plotwendingen.'
- Ellen de Bruin over Chloe Benjamin, De onsterfelijken: 'een boek om in te verdwijnen, al valt er best wat op aan te merken'.
- Anne van den Dool over Lara Taveirne, Kerkhofblommenstraat: 'ondanks een gedurfd uitgangspunt, in vorm en inhoud te onevenwichtig'.
- Thomas de Veen over Dolf Verroen en Charlotte Dematons, Droomopa: 'het slot [tilt] het hele verhaal op'.
- Mark Lievisse Adriaanse over Rob Hartmans, De revolutie die niet doorging: 'indrukwekkend bronnenonderzoek'.
- Clara van de Wiel over Donna Zuckerberg, Not All Dead White Men [fragment]: 'Haar analyses zijn best aardig, en bieden een nieuw perspectief op de al zo vaak geanalyseerde alt-right. Maar Zuckersbergs boek houdt het midden tussen een masterscriptie en een bundel te lange blogposts, waarbij je je na elke uitweiding toch vooral afvraagt: so what?'
- Brecht Russchen over Karl Ove Knausgård, Zoveel verlangen op zo’n klein oppervlak: 'heeft het karakter van een zoektocht en leest als een gedachtestroom, waarin Knausgård met zijn eigenzinnige blik en aanpak een ander licht werpt op de wegbereider van het expressionisme'.
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
Deze maand in Vrij Nederland een uitgebreid interview van Thijs Broer met de Vlaamse politicoloog Jonathan Holslag over drieduizend jaar machtspolitiek, ons consumentisme en zijn onlangs verschenen boek Vrede en oorlog. Een wereldgeschiedenis [onze recensie]. 'Het is een zeldzaamheid [...] dat een politicoloog het aandurft de wereldgeschiedenis in zo'n grote greep te willen vatten.' De belangrijkste les die Holslag zelf uit deze grote greep haalt is dat beleid alleen duurzaam kan zijn als het deugdzaam is: 'We kunnen wel muren willen bouwen om onze welvaart te beschermen, met Trump en Orbán voorop, maar als achter die muren miljoenen mensen nauwelijks een kans krijgen, als de ongelijkheid groeit, als de rijke elite zich met zijn miljarden onttrekt aan zijn verantwoordelijkheid, als de waardigheid uit de politiek verdwijnt, [...] dan kun je muren bouwen zo veel je wilt, maar dan gaat de samenleving uiteindelijk kapot door de rot van binnenin.'
Doortje Smithuijsen spreekt met journalist Lynn Berger, die zichzelf de vraag stelde waarom mensen een tweede kind willen. Dit onderzoek mondde uit in haar boek De tweede. Over het zijn en krijgen van een tweede kind dat in februari verschijnt. 'Langzaamaan begon Berger tijdens haar onderzoek in te zien dat haar ideeën over tweede kinderen misschien wetenschappelijk niet te bewijzen zijn, maar dat ze evengoed wel invloed hebben op de ontwikkeling van haar beide kinderen.' Uit Bergers onderzoek komt met name naar voren dat ouders hun invloed nogal overschatten: 'ouders voelen zich graag onmisbaar, maar in de praktijk zijn we dat heus niet altijd.'
Maartje Laterveer beschouwt het nieuwste boek van psychoanalyticus Paul Verhaeghe, Intimiteit, over hoe wij vervreemd raken van onszelf en verbondenheid met anderen. 'De abstracte Ander is de digitale wereld geworden, waaraan een ideologie ten grondslag ligt die groter en dwingender is dan ooit tevoren'. De digitale revolutie is een facilitator van 'het alomtegenwoordige concurrentieprincipe dat floreert op onze onzekerheid - onze wezenlijke onzekerheid, de angst om uit het nest gegooid te worden als we niet goed genoeg blijken.'
Wanda Reisels roman Adam staat deze maand op nummer 1 in de 'Vrij Nederland Top-1', Jeroen Vullings heeft hem gelezen en bespreekt. Reisel voelt zich literair senang in Adam op het 'vruchtbare tussengebied tussen realiteit en magie'. Door Reisels schrijfstijl raak je in een roes tijdens het lezen, een 'roes die je als lezer wilt bewaren voor de duur van die ervaring'.
Vrij Nederland verschijnt elke maand; elk kwartaal verschijnt er een special. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.
Yra van Dijk en Arnon Grunberg in De Groene Amsterdammer: Lodewijk Verduin las Afgrond zonder vangnet [fragment], 'een ode aan het lezen zelf. Het is een boek dat enthousiasmeert, je ertoe aanzet om Grunbergs werk weer van de plank te halen en te herlezen: door zijn romans zo kunstig open te leggen heeft Van Dijk ze nieuw leven ingeblazen. Deze studie laat zien hoe spannend literatuur kan zijn, en stimuleert de lezer zo om zelf weer aan het ontdekken, dat wil zeggen aan het lezen, denken en schrijven te gaan. En is dat niet het hoogste wat een literatuurwetenschappelijk werk kan bereiken?'
Graa Boomsma dan, over Henry David Thoreaus Wandelen. Op zoek naar de verloren natuur, met Walden en andere werken 'evenzovele pogingen om de natuurwetten en de menselijke natuur naar elkaar toe te schrijven, op elkaar te betrekken. Wandelen in de natuur is dan tegelijkertijd een innerlijke spirituele tocht naar de contouren van het ik, het beweeglijke ego'. Maar toch: waarom negeert Thoreau de echte wilden, 'onze Indianen'? En Fiep van Bodegom las de nieuwe roman van Aminatta Forna. 'In De paradox van geluk legt de schrijfster haar aandacht steeds net ergens anders dan we gewend zijn. Ze toont een verschrikkelijke en prachtige wereld waar geen natie, klasse, leven of wezen ooit in isolatie beschreven kan worden.'
'Wat een fijnzinnige taal intussen en wat een aanwinst, deze dichter,' schrijft Alfred Schaffer vervolgens over Frank Keizer, aan de hand van diens nieuwe bundel Lief slecht ding. En Chris van der Heijden besluit Dichters & Denkers met een stuk over Roel van Duijns Een zoon voor de Führer. De nazi-utopie van Julia Op ten Noort: 'Nu is eenieder vanzelfsprekend geneigd te stellen dat dergelijke taken ver af staan van het nationaal-socialisme en dat het dus simpelweg onmogelijk is dat een spiritueel mens een dergelijke ideologie aanhangt. Maar dat is dus onjuist, zoals Roel van Duijn in dit boek aantoont, terecht volgens mij.'
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
