Marita Mathijsen, Remco Campert & Bert Natter (de boekbesprekingen in de week van 17 januari 2018)
22 januari 2018Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften. Met dit keer: Marita Mathijsen, Bert Natter, Remco Campert, en verder: Marita Mathijsen, Herien Wensink (de Volkskrant), Jane Gardam, Keith Lowe, Nella Larsen (Trouw), Hans Tentije (NRC), Haruki Murakami, Piet Emmer (Elsevier), Raduan Nassar, Sasja Janssen, Aleksis Kivi, Tobias Wals en Daniel Kehlmann (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Vivian de Gier sprak met Jane Gardam (Een onberispelijke man, Een trouwe vrouw, Laatste vrienden). 'Toen me werd gevraagd of ik een kort verhaal wilde schrijven voor het magazine The Oldie, ging ik zitten en kwam deze figuur weer boven. Ik schreef een verhaal over twee oude juristen die elkaars vijanden zijn, maar op hun oude dag naast elkaar komen te wonen. Als de ene oude idioot zichzelf op een winterdag buitensluit moet hij noodgedwongen bij de ander aanbellen. Inderdaad, het eerste hoofdstuk van Een onberispelijke man. Daarna kon ik niet meer stoppen. Het verhaal kwam als vanzelf. Het gemak en het zelfvertrouwen waarmee ik deze romans heb geschreven zijn een mysterie - het was haast alsof iemand anders aan het werk was. Old Filth heeft me gered.'
In 'Ik heb een droom': Marloes Coenen, van wie onlangs Kracht. Levenslessen uit de kooi verscheen. En Janita Monna leest Remco Camperts nieuwste bundel, Open ogen. 'De broze dichter [heeft] geen verweer meer tegen al het geweld in de wereld. De werkelijkheid komt rauw en ongefilterd binnen.' En Paul van der Steen las Keith Lowes Angst en vrijheid. Hoe de Tweede Wereldoorlog ons voorgoed veranderde: 'De impact van de Tweede Wereldoorlog, een van de grootste catastrofes en misschien wel de grootste catastrofe uit de geschiedenis van de mensheid, is enorm, buitengewoon divers en dreunt na tot de dag van vandaag, toont Lowe. Dat lijkt een verschrikkelijke open deur, maar de manier waarop hij de blijvende prikkels en pijnpunten blootlegt en analyseert, gaat ver voorbij de gemakkelijke clichés.'
Jann Ruyters las Nella Larsens Drijfzand & Schutkleur: 'Een ontdekking is ze zeker, deze Nella Larsen. Vroeg twintigste-eeuws wel in haar taalgebruik en in haar portrettering van tragische burgerlijke heldinnen die streven naar geluk in een onvrije wereld, maar schrijnend modern in psychologie, in de schets van zelfhaat en vooringenomenheid, van (wederzijds) racisme, en van de moeilijkheid om je als individu aan die beperkende kaders te ontrekken.' En Boek van de Week is Marita Mathijsens Een bezielde schavuit. Jacob van Lennep 1802-1868 [fragment]: 'Met al die complexiteit en veelzijdigheid is Jacob van Lennep een kolfje naar de hand van een biograaf die slag heeft van dramatiseren. Marita Mathijsen voldoet prima aan dat profiel. [...] Haar fascinatie blijkt uit haar persoonlijke toon, al staat ze daarmee ook wel eens voor haar personage.'
Korter:
- Yolanda Entius lyrisch over Bert Natters Ze zullen denken dat we engelen zijn [fragment]: 'Zonder ooit sentimenteel of zwaar te worden beschrijft Natter in sobere, en toch heel beeldende en precieze woorden Alfreds van eenzaamheid doordrenkte leven, die bij vlagen aan Camus doen denken.'
- Beeldboek van de week is Jacqueline Hassinks Unwired.
- Monique de Heer over Robert Brynda's Het meisje in het ijs: 'Bijster origineel is het misschien allemaal niet, maar met Erika Foster heeft Bryndza een prima speurder te pakken waar ik wel meer van wil horen.'
- Rob Schouten over Louise Fresco's De idealisten [fragment]: 'Vol wijsheid en behartenswaardige gedachten maar niet wat je noemt een pageturner: wel goed, niet meeslepend.'
- Monica Soeting over Henk van Gelders Adèle. Uit het rijke leven van Adèle Bloemendaal: 'Voor geluk was Bloemendaal niet in de wieg gelegd, zo blijkt uit deze fascinerende biografie.'
- Annemarie Terhell over Tjibbe Veldkamps Handje?: 'Biedt plezier aan voorlezer én kind en nodigt door het verrassende slot uit tot opnieuw lezen.'
- René Steenhorst over zijn biografie De ontdekkingsreis van Bob Pinedo, patiëntendokter en kankerwetenschapper in 'Vandaar dit boek'.
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Carry Slee vertelt in de Volkskrant over haar volledige draai wat betreft meditatie. Ze wilde altijd de controle houden, maar toen ze een meditatie-cd kreeg van haar dochter, kon ze niet weigeren en nu is ze overtuigd.
In Sir Edmund aandacht voor het verdwijnen van de VSB Poëzieprijs. Verder heeft Arjan Peters de nieuwe dichtbundel van Remco Campert, Open ogen, gelezen en geeft vier sterren. 'Het zou onverdiend zijn deze bundel op wankele passages af te rekenen. Campert durft een experiment aan [...].'
Biograaf Arie Berghout beschrijft het leven van internist Isidore Snapper in Heer en meester aan het ziekbed. Hij schreef volgens Hans van der Ploeg 'een verrukkelijk en uitstekend gedocumenteerd verhaal over deze veelzijdige dokter, zonder Snappers minder fraaie kanten te verdonkeremanen' (vier sterren). Arjan Peters las nog meer en interviewt Marita Mathijsen, die een biografie schreef over Jacob van Lennep [fragment]. 'Opvallend aan Een bezielde schavuit is dat de auteur af en toe in de ik-vorm opduikt [...] Met die "ik" licht ze desgevraagd toe, heeft ze de alleswetende vertelstem uit de negentiende eeuw willen honoreren.'
De nieuwe roman van Nadeem Aslam, De gouden legende (vertaling door Harm Damsma en Niek Miedema), krijgt van Hans Bouman drie sterren: 'Een schrijnende, bij vlagen deprimerende maar zeker ook met hoop doorvlochten roman.'
'Hij heeft een monster gebaard': in Monograph blikt Chris Ware terug op zijn kunstenaarschap, maar het boek vier kilo en is zestig centimeter hoog. Joost Pollmann conculdeert dat er geen 'geen spoor van bescheidenheid' is en geeft vier sterren.
Rabbe Hovius bespreekt twee boeken, Maalstroom (Sigrid Rausing, drie sterren) [fragment] en Mijn vader is een vliegtuig (Antoinette Beumer, vier sterren). Thema is hoe de stoornis van een ouder een gezin sloopt: De memoires laat zien hoe de stoornis het gezin treft en de roman hoe dat dan uitpakt. Het essay Beschaafde minachting. Handleiding voor de verdediging van onze vrijheid (Carlo Strenger, vertaald door Rijk Schipper) krijgt van Fokke Obbema drie sterren. 'Met zijn polemische, vlotte stijl dwingt hij de lezer ertoe zelf positie in te nemen, of in elk geval de eigen gedachten te scherpen.'
In het kort:
- Zinaïda Hippius, Een alledaagse gebeurtenis door Sjeng Scheijen (vier sterren).
- Herien Wensink, Kleihuid [fragment] door Bo van Houwelingen (drie sterren).
- Gideon Samson en Joren Joshua, Zeb. door Pjotr van Lenteren (vijf sterren).
- Peter Verhelst, Wat ons had kunnen zijn door Maria Barnes (vier sterren).
- Scott Kelly, Een jaar in de ruimte. Een leven lang astronaut door Bard van de Weijer (vier sterren).
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
Meer/minder
Peter van Dongen won de Stripschapprijs 2018 en werd daarom geïnterviewd door Peter van Brummelen. De tekenaar heeft een kwantitatief bescheiden oeuvre, wat misschien de reden is voor de kwaliteit ervan: aan Familieziek, zijn bewerking van de roman van Adriaan van Dis, werkte hij tien jaar. Een ander interview: Onder de Paramariboom vertelt het verhaal van zijn leven, maar toch ook weer niet, zo vertelt Johan Fretz in het gesprek met Marjolein van Cocq. 'Het past in de Surinaamse verhalencultuur, het vertellen van tori's - iets is wel gebeurd, maar je maakt er vooral een mooi verhaal van en waar de werkelijkheid fictie wordt, doet er niet zo veel toe.'
Hans Renders las de samengevoegde autobiografische verhalen van Gabriele d'Annunzio, die gebundeld werden onder de titel De schoonheid van de nacht (vertaling door Jan van der Haar). 'Zijn proza is een tikje duister, maar tegelijkertijd bedwelmend.' Een andere bundel, van literaire verhalen, is De twaalfjarige bruiloft en andere verhalen [fragment] van Maeve Brennan (vertaling door Rosalien van Witsen). Arie Storm vindt de verhalen, over de benauwdheid van een huis, vergelijkbaar met die van Gerard Reve, zonder de humoristische uitweg.
Dieuwertje Mertens schrijft over de nieuwe dichtbundel van Remco Campert, Open ogen: 'De beste gedichten bieden niet alleen ruimte voor opwinding, maar ook voor muzikale verwondering.' De dichter maakt zich boos volgens haar, maar is zich ook bewust van zijn machteloosheid. In het veelbesproken Fire and Fury [onze recensie] gaat het vooral om Steve Bannon, aldus Bas Soetenhorst. Trump zelf is 'een idioot, druk met twitteren, golfen, onsamenhangende redes en roddeltelefoontjes'.
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
Van Ger Groot deze week een uitgebreid stuk over Science Fiction. Aan bod komen:
- Jack Vance De Tschai-cyclus (twee ballen)
- Arthur C. Clarke Het einde van het begin (drie ballen)
- N.K. Jemisin The Obelisk Gate (drie ballen)
- Charlie Jane Anders All the Birds in the Sky (drie ballen)
- Claudia Casper: The Mercy Journals (vijf ballen)
- Ada Palmer Too Like the Lightning (twee ballen)
- Dave Hutchinson Europe in Winter (drie ballen)
'Het is misschien te veel gezegd dat de sf [...] als romantype werkelijk volwassen geworden [is] - en zich daarmee als afzonderlijk genre op hetzelfde moment opheft. Maar vager zijn de grenzen wel geworden: niet alleen tussen fantasy en 'harde' sciencefiction, maar ook tussen die laatste en de maatschappelijke en psychologische rijkdom van de roman in het algemeen. Dat is winst. We hebben er in ieder geval een klein meesterwerkje als Claudia Caspers The Mercy Journals aan overgehouden,' schrijft Groot onder meer.
'[H]oe kan een roman nog literatuur worden nadat er in het eerste hoofdstukken zo'n pathetisch busje over een marktplein gedenderd is, daar gemakzuchtig een gevel geramd heeft en er mensen bloedig omgekomen zijn? merkt Thomas de Veen op in zijn bespreking van Ze zullen denken dat we engelen zijn [fragment]. 'Het kan - zo blijkt uit de vijfde roman van Bert Natter, al duurt het even voor je daarvan overtuigd bent.' Obe Alkema leverde een stuk over de voor de VSB Literatuurprijs genomineerde bundels aan. Vonkt is zijn absolute favoriet: 'Het afgelopen poëziejaar was een mager jaar, niet alleen vanwege de opvallend weinige inzendingen voor deze laatste VSB Poëzieprijs. Gelukkig verzaakte de jury niet de interessantste bundel te nomineren, namelijk Marije Langelaars Vonkt. Nu moet ze die nog bekronen, want alleen zo is het afschaffen van deze prijs verteerbaar, mocht er geen opvolger komen.'
Atte Jongstra las Marita Mathijsens 'imposante Van Lennep-biografie' Een bezielde schavuit [fragment]. Een bezielde schavuit is het resultaat van ravijndiep graven,' stelt hij. 'Mooi ook is hoe Mathijsen geregeld verbanden legt met onze tijd. Zo haalt ze uit het obscure Van Lennep historiestuk Een Amsterdamsche winteravond (1832) een bijfiguur te voorschijn, die à la Droogstoppel te keer gaat tegen kunstenaarschap in verband met overheidssteun. We horen meteen de echo van het "kunst is een linkse hobby" in onze neoliberale dagen. En bij dat alles… Een bezielde schavuit leest als een trein. Wat een feestelijk boek.' Michel Krielaars recenseert Thomas Harding:s 'fascinerende' Het huis aan het meer. En Marjoleine de Vos sprak met Constantijn Huygensprijs-winnaar Hans Tentije. 'We leven in een prachtige maar ook heel gruwelijke wereld,' zegt hij onder meer in het interview.
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
Vijf sterren voor de nieuwe Murakami in Elsevier. Irene Start las beide delen van De moord op de commendatore in een keer [fragment deel I | fragment deel II] en heeft een 'zen-achtige' leeservaring gehad. 'Het onwerkelijke kan bij Murakami altijd werkelijkheid worden. Als zijn personages het maar ten diepste verlangen.'
Het zwart-wit denken voorbij van historicus P.C. Emmer is volgens Gertjan van Schoonhoven 'soms wat pamflettistisch', maar noodzakelijk voor eenieder die geïnteresseerd is in 'andere gezichtspunten en feiten over deze kwestie wil'. Het boek over kolonialisme, slavernij en migratie krijgt drie sterren.
Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
Cyrille Offermans bespreekt deze week in De Groene Raduan Nassars Bijbelse landbouw. De kracht van Nassars werk schuilt volgens Offermans 'in het bezwerende ritme, de dwingende, paginalange herhaling van woorden, frasen en retorische figuren, in stilistische eigenschappen kortom die alleen in de lezende uitvoering van de tekst, liefst ook nog hardop, tot hun recht komen'. Alfred Schaffer recenseert daarnaast Sasja Janssens Happy [fragment], 'een bundel vol gebroken en duistere anekdotes die zich niet gemakkelijk prijsgeven, maar niettemin geweldig aanstekelijk zijn door hun vaart en vitaliteit'. Van Lodewijk Verduin een stuk over Tobias Wals' Kiev op de bodem van een glas [fragment]. 'De verhalen uit Kiev op de bodem van een glas voelen zo intiem als persoonlijke reisverslagen en dat is te danken aan de grandioze vertelkunst van Wals. Ze laten zich lezen als nauwkeurige, soms bijna journalistieke schetsen, gevat in zorgvuldige beschrijvingen die precies genoeg aan de verbeelding overlaten,' aldus Verduin.
Thomas Heerma van Voss wijdt een bespreking aan Daniel Kehlmanns Tijl [fragment | recensie | toelichting door de vertaler]. 'Gloedvol geschreven, met vaart en kleurrijke details over een onbekende periode, en dan komen er terloops ook nog eens wezenlijke thema's aan bod - wat valt er nog meer van een (historische) roman te verwachten?' schrijft hij. En Tonnus Oosterhoff las De zeven broers van Aleksis Kivi [fragment | toelichting door de vertaler]. '[D]e titel heeft niet de reputatie van Oorlog en vrede of Don Quichot, boeken die altijd en overal in druk blijven. Ten onrechte en doodjammer. Want voor wie even moe is van literaire modes en hedendaagse problematieken is dit boek een elixer, een medicijn.'
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
