Leesfragment: Cassandra

10 oktober 2023 , door Niña Weijers

Nu in onze boekhandels: Niña Weijers’ nieuwe boek Cassandra. Koop dat boek en lees bij ons een fragment.

De verdwijning van de destijds 17-jarige Cassandra van Schaijk duurde van 24 maart tot 14 april 2007. Toen haar lichaam werd gevonden in de Almeerse Noorderplassen betekende dat eerder het begin dan het einde van een mysterie. Meer dan vijftien jaar later is nog altijd niet opgehelderd wat er gebeurde met Cassandran.

Niña Weijers raakte geïntrigeerd door deze zaak, die nooit officieel werd gesloten. Ze sprak met leden van het politieteam, familie, vrienden en andere betrokkenen, en zag hoe ontwrichtend de invloed van een onafgemaakt verhaal kan zijn op de levens van iedereen die er deel van uitmaakt. Hoe meer ze zich vastbeet in het verhaal van Cassandra, hoe meer ze werd geconfronteerd met haar eigen rol als schrijver.

Tweede almeerse meisje spoorloos verdwenen, kopte de lokale krant Almere Vandaag op dinsdag 27 maart 2007. Een week daarvoor had de krant bericht over de vermissing van Mia, vijftien jaar oud, ‘geblondeerd haar, dat meestal los of in een staart wordt gedragen’, ‘bruine ogen en een blanke huidskleur’, ‘1,67 meter lang’, ‘slank postuur’. Ze had de deur van haar ouderlijk huis in de Kruidenwijk achter zich dichtgetrokken en was niet meer teruggekeerd.
Het ‘tweede Almeerse meisje’ was Cassandra van Schaijk, en haar gezicht zou niet lang daarna te zien zijn op de flyers die haar vader Ben had laten afdrukken en met zijn auto rondbracht, dagen aaneen, kriskras door Almere en Amsterdam. Cassandra, breed glimlachend, kaarsrechte tanden, twee staartjes hoog op het hoofd, het rood-wit-blauwe kraagje van een witte, mouwloze polo keurig omgeslagen. Heldere, groenblauwe ogen die half verlegen, half brutaal, iets met de toeschouwer lijken te willen delen dat ze, in gelijke mate, willen achterhouden. Ik heb de foto inmiddels zo vaak gezien dat die af en toe simpelweg voor me opdoemt, een nabeeld na intensieve blootstelling op het netvlies.

‘Zaterdagochtend liep zij alleen over straat tusse [sic] 4-5 uur in Almere Stad. Sindsdien is zij vermist,’ luidde Ben van Schaijks onderschrift bij de foto van zijn dochter. ‘Ze is 1,70 lang, 17 jaar en ze praat met een Brabants accent.’
In de weken die volgden werd door Almeerders – op schoolpleinen en supermarkten, in de kerk en op internetfora – druk gespeculeerd over de twee vermiste meisjes. De geruchten werden steeds wilder, tot er in de collectieve verbeelding een heel cohort aan meisjes was ontstaan, verdwenen, gekidnapt, verkracht, vermoord.
Op 14 april 2007, precies drie weken na haar verdwijning, werd Cassandra’s lichaam gevonden in de Almeerse Noorderplassen. Twee dagen later startte de politie een Team Grootschalige Opsporing, dat werd gelabeld als tgo21.
Op 10 mei berichtte Almere Vandaag dat de vijftienjarige Mia terecht was. Ze had geen zin om te vertellen waar ze was geweest. ‘Jullie mogen denken wat jullie willen,’ schreef ze op de socialenetwerksite voor jongeren Almere4You, ‘het kan me niets schelen.’

De foto van Cassandra met de twee staartjes doet denken aan een andere foto die van begin af aan circuleert en uitgebreid te zien is geweest in regionale kranten, nieuwsitems van Omroep Flevoland en uitzendingen van allerhande misdaadprogramma’s. Op deze foto draagt ze het haar los, het is glanzend bruin met de lichte rode gloed van een bijna uitgewassen spoeling. Perfect gave huid, twee moedervlekjes op haar linkerwang, grote zilveren ringen in haar oren. Het zwarte potloodlijntje onder haar ogen maakt ze scherp en helder als bliksemschichten. Een schoolfoto: je ziet het aan de belichting, de vaag wit-blauw gevlekte achtergrond van het studioscherm, de manier waarop ze haar linkerschouder dichter naar de camera draait en een beetje naar voren leunt. Gewoon een leuke meid, zoals Ben haar later herhaaldelijk zal omschrijven.
Op veel van de overige foto’s die online staan ziet ze er anders uit: over- en onderbelicht op hardcorefeestjes, uitgelaten, ogen wijdopen van de pep, middelvinger omhoog, bokkengroet, uitgestoken tong. Het verschil wordt opgevat als een discrepantie en zal, in de maanden en jaren na haar dood, zowel de media als de politie ertoe verleiden over haar te spreken als ‘een meisje met twee gezichten’.
Wie twee gezichten heeft, of een januskop, is niet helemaal te vertrouwen: het ene gezicht fungeert als dekmantel voor het andere, duistere, ware gezicht. Eeuwen spreektaal en de menselijke neiging om simplificatie te verwarren met helderheid hebben Janus, de Romeinse god van de poorten, het openen en sluiten, het begin en het einde, transitie en dualiteit (hij werd afgebeeld met aan beide kanten van zijn hoofd een gezicht), god van de ambiguïteit kortom, gereduceerd tot een metafoor van onbetrouwbaarheid en hypocrisie. ‘Laat u niet misleiden door die lieflijke foteaux,’ schreef de website GeenStijl op 3 april 2007 in een kort bericht over Cassandra’s vermissing. ‘Zo kleine huis op de prairie is Terror Cassie nou ook weer niet.’

Ik weet niet precies waarom het juist de foto van Cassandra met de twee hoge staartjes is die me aangrijpt. De glimlach, de rechte tanden, de aarzelende en toch ook zelfverzekerde blik. Ik weet niet of ze zich stoerder voordoet dan ze is, of liever.
Het is de enige foto die ze zelf heeft genomen. Geen schoolfoto, geen feestfoto: een selfie op haar slaapkamer. Aan de muur hangt een poster van twee tijgerwelpen. Kaarsen met panterprint, dekbedovertrek met panterprint. Een rol Demak’Up-watjes, ondefinieerbare flesjes met lotion, haargel, parfum.
Pas als ik op een middag voor de zoveelste keer zit te scrollen door vijftien jaar oude socialenetwerksites, zie ik dat Cassandra ergens een ‘persoonlijke tekst’ heeft achtergelaten. De persoonlijke tekst blijkt een verzameling slogans (‘Your mother sucks cocks in hell’; ‘Krank im kopf!’) en foto’s met bijschrift. Deze foto zit er ook tussen. ‘Zo ben ik naar mobster geweest,’ staat erbij, ‘als schoolmeisje.’ Smiley.
Mobster blijkt een hardstylefeest dat in juni 2006 plaatsvond in de voormalige Popzaal in Almere. Ineens lukt het me de foto te lezen. Die meisjesachtige onschuld was een performance, een interpretatie, een overdrijving. Met daaronder de vurige waarachtigheid van een verlangen waarop meisjes een patent hebben: gezien te worden, niet voor wie je bent, maar voor wie je zou kunnen zijn.