Recensie: 1848: een jaar dat Europa voorgoed veranderde, volgens Christopher Clarks meesterlijke Europese lente

Mijn geschiedenisboek van de maand is Europese lente (Revolutionary Spring, vertaald door Brenda Mudde, Huub Stegeman en Maarten van der Werf). Een nieuw boek van de wereldberoemde historicus Christopher Clark (Regius Professor of History bij Cambridge University)! Plus: hij komt er vrijdag 6 oktober over vertellen bij onze boekhandel (er zijn nog kaarten!). Clark schreef vooral over de geschiedenis van Duitsland, van het Pruisische koningrijk tot en met de aanloop en verloop van de Eerste Wereldoorlog (Iron Kingdom: The Rise and Downfall of Prussia, 1600–1947, The Sleepwalkers: How Europe Went to War in 1914, Prisoners of Time: Prussians, Germans and Other Humans) — maar dit is een Europees boek. Of misschien zelfs een over wereldgeschiedenis!

Het gaat namelijk in de eerste plaats over de eerste en misschien laatste transcontinentale revolutie met mondiale resonantie. Bovendien schrijft Clark over een gedeelde ervaring voor heel politiek bewust Europa. En ten slotte zijn deze ‘revolutie’ wel in Duitsland en Frankrijk en andere Europese landen als nationale geschiedschrijving vastgelegd, maar ze vormen samen een Europese gebeurtenis. Volgens Clark ontwaakte de burgerij politiek. Ze gingen hun eigen burgerrechten en die van anderen aan de kaak stellen, het ging opeens over de positie van de vrouw in de samenleving, het recht op arbeid, het einde van de slavernij en nationale autonomie. En ja, veel regimes konden hun macht consolideren of herveroveren, maar Europa veranderde blijvend. De geest was uit de fles.

• Lees op onze site een fragment uit Revolutionary Spring

In Europese lente komt een scala aan historische figuren aan bod, die politiek en ideologisch hun stempel drukten op de revoluties van 1848/1849: Garibaldi, de Tocqueville, Marie d’Agoult. Maar vooral draait Clark je blik op 1848 en de gebeurtenissen in en rondom dat jaar. Die revoluties zijn niet gefaald, zegt hij, in veel landen brachten ze een blijvende constitutionele omslag teweeg. Europa veranderde voorgoed:

‘People, groups and ideas flew into it, crashed together, fused or fragmented, and emerged in showers of new entities whose trails can be traced through the decades that followed. Political movements and ides, from socialism and democratic radicalism to liberalism, nationalism, corporatism and conservatism, were tested in this chamber; all were changed, with profound consequences for the history of modern Europe.’

Ik ben enthousiast, en ik niet alleen:

• ‘Geschiedschrijving van de bovenste plank, waarvan zowel de vakhistoricus als de geïnteresseerde lezer kan genieten.’ — NRC Handelsblad
• ‘Clark does a remarkable job weaving together the myriad strands that make up the narrative, allowing us to see the events in granular detail and with synoptic, Europe-wide vision.’ — The Guardian
• ‘Meesterlijk. [...] Ja, Europese lente is een dikke pil, maar lezen loont de moeite. Clark houdt te allen tijde de regie en dwaalt niet af naar nodeloze zijpaden. Hij overziet zijn materie, wijst op dwarsverbanden en verschillen, en komt tot scherpe analyses.’ — Trouw

Clark beschrijft een lente die nog steeds en door heel Europa en daarbuiten gevolgen heeft. Lees dit boek, en kom 6 oktober naar de winkel.

Wietse de Jonge is boekverkoper geschiedenis bij Athenaeum Boekhandel Spui.