Recensie: Liefde, spanning, verdriet en blijdschap

Ruta Sepetys heeft mij verrast met dit boek, dat een hele nieuwe kijk op de Tweede Wereldoorlog geeft. Ik zag ertegenop omdat ik maar twee weken de tijd had om Salt to the sea te lezen en er een recensie over te schrijven. Maar ik kan je vertellen dat je dit boek makkelijk en met plezier zult lezen, omdat het kleine hoofdstukken heeft en afwisselende vertellers. Die twee weken waren m'n cijfers misschien minder goed, ik heb zeker minder afgesproken met vrienden en ging een paar nachten later naar bed dan normaal. Maar daar heb ik absoluut geen spijt van, omdat ik nu een boek heb gelezen dat mijn kijk op de Tweede Wereldoorlog voor altijd heeft veranderd.

Het boek is geschreven vanuit het gezichtspunt van vier jong volwassenen, uit vier verschillende landen met vier verschillende achtergronden. Je hebt Joana, de meelevende en slimme verpleegster uit Litouwen, die achtervolgd wordt door schuldgevoel. Er is Florian, de Pruisische kunstenaar, die Das Reich (het Duitsland van Hitler) en zijn mentor een koekje van eigen deeg wil geven. Je hebt Emilia, een Pools meisje dat vlucht voor zowel het Russische als het Duitse leger en voor de schaamte en trauma's die haar achtervolgen. En dan is er Alfred, een Hitler zeer toegedane matroos aan boord van het schip De Wilhelm Gustloff die aan iedereen wil laten zien hoe heldhaftig hij is, maar ondertussen het grootste watje op het schip is. In het boek wordt zijn tocht beschreven. Onderweg ontmoeten de vier personages elkaar en vertellen ze een verhaal waar de meeste lezers waarschijnlijk weinig tot niks over weten.

Prettig en irritant

Sepetys werkt met hele korte hoofdstukken, steeds uit het perspectief van een van de vier personen. Hoewel ik snap dat de snelle wisselingen vervelend over kunnen komen, vond ik de kleine hoofdstukken en telkens veranderde perspectieven heel prettig en heel goed werken. Je wilt van ieder karakter weten hoe ze over een situatie denken en hoe ze erop zullen reageren. Elk van de hoofdstukjes geeft dan ook een deel van de informatie die je nodig hebt en daardoor blijft het spannend en interessant. De hoofdstukjes van Hitlerfan Alfred irriteren mij zeer, maar dat ligt vooral aan zijn houding en persoonlijkheid en niet aan de schrijftechnieken van Sepetys. Hij is een vervelend mannetje. Omdat hij halverwege het boek de andere personages ontmoet, wordt het pas dan duidelijk welke rol hij eigenlijk speelt in het verhaal.

Hoewel de personages fictief zijn, zou het allemaal wel echt gebeurd kunnen zijn. Dat maakt het voor mij ook heel interessant. Veel historische boeken zijn volgepropt met informatie. In Salt to the sea kan je ook zeker merken dat Ruta Sepetys veel onderzoek heeft gedaan. En toch leest het niet als een geschiedenisboek voor school. Het voelt alsof je zelf in die tijd leeft en de mensen kent die erin voorkomen. Je ziet alles voor je en de personages komen tot leven. Ook de oude schoenmaker die weet wat jij hebt meegemaakt door naar je schoenen te kijken, het kleine jongetje dat iedereen verloren heeft, het blinde meisje dat meer ziet dan de rest en de wat vervelende vrouw die alleen botte opmerkingen maakt. Zij geven het verhaal een extra diepgang doordat ze even goed uitgewerkt zijn als de hoofdpersonages. Je leeft mee met wat ze voelen en daardoor wordt dit boek een emotionele achtbaan. Vaak voel je grote sympathie voor een personage, maar vanuit het perspectief van een ander personage ga je daar aan twijfelen.

Een boek met diepe lessen

Salt to the sea laat zien dat in extreme tijden mensen extreme maatregelen nemen en extreme dingen gaan doen. Dat kan goed maar ook slecht zijn. Dit verhaal accentueert hoe slecht mensen kunnen handelen maar ook hoe extreme situaties het beste uit de mens kunnen halen. De roman heeft bovendien net genoeg van alles, het heeft genoeg liefde, spanning, verdriet en blijdschap (als je al blij kan zijn in dit soort situaties). Sommige zinnen kloppen zo goed bij wat de personages voelen en wat ze meemaakten dat ik even moest stoppen om het tot me door te laten dringen. Dit is een goed boek en het heeft me aan het denken gezet. Het heeft me laten zien dat ik blij moet zijn met wat ik heb, dat het altijd erger kan en dat je mensen moet helpen die het nodig hebben. Want zoals de schoenmaker zegt: 'I wept because I had no shoes, until I met a man who had no feet.'

Hoewel Salt to the Sea je niet vrolijk zal maken, zal het je toch ook laten glimlachen, huilen, en nadenken. Een echte aanrader voor jong en oud en vooral voor mensen die historische boeken meestal links laten liggen.

Ava Dubbelboer is 15 jaar oud en zit in de derde van het 4e gymnasium. Ze wil later in Hong Kong studeren, daarna in New York wonen en verder gewoon doen wat ze leuk vindt.