De eerste zin van John Le Carré's Een broze waarheid, vertaald door Rob van Moppes

On the second floor of a characterless hotel in de British Crown Colony of Gibraltar, a lithe, agile man in his late fifties restlessly paced his bedroom. His very British features, though pleasant and plainly honourable, indicated a choleric nature brought to the limits of its endurance. A distraught lecturer, you might have thought, observing the bookish forward lean and loping stride and the errant forelock of salt-and-pepper hair that repeatedly had to be disciplined with jerky back-handed shoves of the bony wrist.
Op de tweede verdieping van een karakterloos hotel in de Britse Kroonkolonie Gibraltar ijsbeerde een slanke, lenige man van achter in de vijftig rusteloos door zijn kamer. Zijn typisch Britse gelaatstrekken waren weliswaar sympathiek en door en door fatsoenlijk, maar duidden tegelijkertijd op een cholerische aard die de grens van zijn verdraagzaamheid had bereikt. Een tot het uiterste getergde docent, zou je kunnen vermoeden, als je de schoolmeesterachtige voorovergebogen houding, de lange passen en de weerbarstige kuif van grijzend haar aanschouwde, die herhaaldelijk door schokkerige streken met de rug van de knokige pols in het gareel moest worden gehouden.

Deze zin is kenmerkend voor het werk van John le Carré. De lezer wordt vanaf het eerste woord bij de lurven gegrepen en met zijn neus op de feiten gedrukt. Om dat effect zoveel mogelijk te benaderen moet je soms een al te letterlijke vertaling loslaten.

Zo heb ik 'salt-and-pepper hair' bewust vertaald met 'grijzend'. Enerzijds om de zin niet langer te maken dan strikt noodzakelijk is, maar vooral om de leeftijd van de man te benadrukken die immers, zoals later zal blijken, al zestig is. Ook de vertaling van 'bookish' met 'schoolmeesterachtig' is ingegeven door de daaraan voorafgaande kwalificatie en door wat er later in het boek over hem bekend zal worden.

Maar letterlijk vertalen is soms wel nodig: 'Very British' zou je normaliter heel goed kunnen vertalen met 'Typisch Engels', behalve dan weer bij Le Carré, die zijn territoria heel strikt afbakent en alleen 'Brits' schrijft als hij ook 'Brits' bedoelt.

Terug naar wat Le Carré schrijft: later zal blijken dat de man in kwestie een Britse diplomaat uit het tweede echelon betreft die door een Engelse onderminister voor een uiterst onfris karretje wordt gespannen, al weet hij dat dan zelf nog niet. Geleidelijk aan wordt duidelijk hoe de verderfelijke vork in de al even smadelijke steel steek. Een broze waarheid is een prachtig geschreven verontrustend boek en mijns inziens een absolute aanrader.

Rob van Moppes is sinds 1986 de vaste vertaler van John le Carré. Hij vertaalde ook werken van Roddy Doyle, Edward Whittemore, Magnus Mills, D. M. Thomas, James Runcie, Seamus Deane, Nicholson Baker, Paul Beatty en vele anderen.