Salman Rushdie en Emily Ruskovich (de boekbesprekingen van de week van 23 augustus 2017)
28 augustus 2017Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, met deze week aandacht voor Salman Rushdie en Emily Ruskovich, en verder: Govert Schilling, Nina Polak (de Volkskrant), Brian Van Reet (Het Parool), Angela Nagle, Edzard Mik, Emily Witt, Valeria Luiselli (NRC) Ger Groot (Elsevier), Emily Kocken, Jaap Verheul, Bernard Maclaverty en Amitav Ghosh (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Leonie Breebaart sprak Jules Evans (De kunst van het controleverlies. Filosoferen over extase): 'Als onderzoeker doe je natuurlijk iets raars, als je begrijpt wat ik bedoel: enerzijds naar een kerk gaan en je overgeven aan de ervaring, anderzijds zeggen: hé, wat was dat? En natuurlijk zeggen mijn christelijke vrienden dat ik mijn ontmoeting met God kapot-analyseer. Maar mijn hele boek is juist bedoeld om een balans te vinden tussen het vermogen je over te geven én het vermogen na te denken.'
En in Letter & Geest: Peter Henk Steenhuis in gesprek met Paul Moyaert (Schizofrenie. Een filosofisch essay over waanzin). 'De filosofie kan de psychiatrie uitdagen om achter de symptomen op zoek te gaan naar de schizofrene problematiek. Ze kan ook vraagtekens plaatsen bij bepaalde therapeutische idealen. Het ideaal hoeft niet te zijn terug naar de bewoonde wereld, maar zich opnieuw leren bewegen in de waanzin zoals dat reeds min of meer het geval was tot vlak voor de catastrofe.'
'Goede literatuur verandert je leven, zo wordt gezegd. En K. Schippers' poëzie doet dat, dus.' Janita Monna viert de nieuwe bundel van K. Schippers, Garderobe, kleine zaal. Wilfried van de Poll dan, hij las Michèle de Waards Angela Merkel. Een politieke biografie: 'De Waard heeft een kundig, goed geïnformeerd verslag geschreven van de politieke weg die Angela Merkel de afgelopen jaren aflegde. Tegelijk laat haar boek zich lezen als een nauwelijks verbloemde lofzang op de kanselier.'
Paul van der Steen las Ben Greenmans 'Dig if You Will the Picture'. De biografie van Prince: 'Meer dan een glimp [van het levensverhaal] heeft het boek niet te bieden. [...] De schrijver probeert thema-gewijs vooral enige ordening en achtergrond te bieden bij een gigantisch oeuvre. Het talent van Prince, vorig jaar op 57-jarige leeftijd overleden aan een overdosis pijnstillers, werd al vroeg ontdekt.' En Boek van de week is Salman Rusdhie's De familie Golden [leesfragment]. Annemarié van Niekerk: 'Rushdie’s hilarische nieuwe boek leest als een dollemansrit op een achtbaan. Tegelijk beziet het ons bestaan en onze hedendaagse samenleving met een ironische, zelfs wrange blik. [...] Het enige wat een beetje hindert is de tamelijk simplistische en zoetsappige manier waarop er een oplossing voor alle problemen wordt gezocht in de liefde.'
Korter:
- Gerwin van der Werf over Maarten van der Graaffs Wormen en engelen [leesfragment]: 'Brams zoektocht is boeiend en authentiek [...]. De taal flonkert, je hebt het gevoel iets bijzonders te lezen, maar het verhaal blijft flets en de ideeën zijn moeilijk vast te houden.'
- Carien Westerveld in 'Vandaar dit boek' over De Afrikaanse droom. Over de opkomende middenklasse in Nairobi [onze recensie]: 'Het is fascineren hoe mensen grote beslissingen nemen. Dat schuurt vaak.'
- Beeldboek van de week is Michiel Schierbeeks Opale et Albâtre.
- Rob Schouten over Victor Frölkes Het dispuut: 'Zeker geen lichtzinnig boek over een lichtzinnige club, het is veeleer een rake schets van een dubbelzinnig verschijnsel, vriendschap en kameraadschap met dubieuze kantjes.'
- Monique de Heer over J.P. Delaney's Het vorige meisje: 'Leest soepel weg en de ontknoping zorgt nog voor een flinke verrassing.'
- Bas Maliepaard over Wouter Klootwijks Anne, het paard en de rivier: 'Spannend is de tocht niet echt - Anne ontmoet vriendelijke mensen, helpt een gezonken ijscokar uit de rivier te trekken - en toch blijf je geboeid.'
- Kinderboekenschrijfster Sunna Borghuis (Dikke Vik en Vieze Lies worden vrienden) benoemt Theo Thijssens Kees de jongen als verantwoordelijk voor 'De omslag': 'Dicht bij huis. Gewone, dagelijkse dingen. Dat zocht ik later ook in andere verhalen. Ik wil geloven wat ik lees.'
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
In de Volkskrant deze week ter ere van de opening van het nieuwe boekenseizoen een ‘minicursus Kritisch Lezen’ waarnaast de redactie uitkijkt naar boeken van het komende seizoen.
- Wilma de Rek kijkt uit naar: Dicht bij het einde, terug naar het begin. Memoires van een psychiater van Irvin D. Yalom, De man zonder eigenschappen van Robert Musil en The Crown van Robert Lacey.
- Jet Steinz: Tijl van Daniel Kehlmann, Strikken van Domenico Starnone en Gebrek is een groot woord van Nina Polak.
- Aleid Truijens: Thomas Eyskens’ Toen met een lijst van nu errond, Onno Bloms Het litteken van de dood en Dát is Pietje Bell! van Jan Maliepaard en Jan Oudenaarden.
- Persis Bekkering: Hoor nu mijn stem van Franca Treur, Gebrek is een groot woord van Nina Polak en Gustaaf Peeks Verzet!
- Arjan Peters: De moord op Commendatore van Haruki Murakami, Voor uw liefde van Mario Vargas Llosa en Een bezielde schavuit. Jacob van Lennep 1802-1868 van Marita Mathijsen.
- Erik van den Berg: Martin Hendriksma’s De Rijn, Maurice Gilliams’ Elias of het gevecht met de nachtegalen en De puberdagboeken van Monica Soeting en Nina Wijsbek.
- Hans Bouman: Jane Gardams Laatste vrienden, Nathan Englanders Weerzien in het midden van de aarde en Jennifer Egans Manhattan Beach.
- En ook nog: Zeven leestips van leesexpert Lidewijde Paris, schrijfster van Hoe lees ik? [leesfragment]
Verder bespreekt Hans Bouman De familie Golden van Salman Rushdie [leesfragment] en noemt het ‘[O]p een bijna adembenemende manier associatief.’ Vier sterren. Martijn van Calmthout las Govert Schillings Ripples in Spacetime: ‘voortreffelijk’. Vijf sterren. Arjan Peters bespreekt Alle gedichten van Hans Verhagen, die hij ‘de grootste verdwijnkunstenaar’ noemt, en geeft het vier sterren. Verder geeft Marcel Hulspas vier sterren aan Victor Sebestyens Lenin [recensie]. Aleid Truijens geeft de nieuwe biografie Willem Kloos (1859-1938). O God, waarom Schynt de zon nog! van Peter Janzen en Frans Oerlemans vier sterren.
Bo van Houwelingen las Emily Ruskovich’ Idaho [leesfragment]. ‘In een ambachtelijke stijl, vol meanderende zinnen die uitmonden in heldere en ontroerende observaties over loyaliteit en opoffering, ontvouwt Ruskovich een tragische familiegeschiedenis,’ schrijft Van Houwelingen. Ze geeft het boek vier sterren. Edwin Krijgsman las het eindelijk vertaalde Mijn gevangenissen van Silvio Pellico [leesfragment] [evenement] en gaf het vier sterren. Persis Bekkering schrijft over Jan Vantoortelbooms De drager en noemt het 'een zorgvuldig uitgedachte ideeënroman'. Drie sterren. Ten slotte geeft Erik van den Berg de nieuwe vertaling door Evi Hoste van Ray Bradbury’s Farhenheit 451 drie sterren.
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
In het Parool bespreekt Arie Storm deze week de nieuwe roman van Salman Rushdie, De familie Golden [leesfragment], en noemt Rushdie ‘de ultieme beschrijver van de oppervlakte’. Twee sterren. Over Brian Van Reets Buit een stuk door Dirk-Jan Arensman. Hij schrijft: ‘[O]p zijn beste moment slaagt Buit niettemin glansrijk in zijn opzet.’ Vier sterren.
Maarten Moll las de twee nieuwe romans van Barry Smit, Ondijk en Punt, samen uitgegeven in een band. ‘Mooi gedaan,’ oordeelt hij kortweg over de twee romans die volgens hem ook wel thrillers hadden kunnen heten. Drie sterren. Ten slotte enthousiaste woorden van Dieuwertje Mertens over de nieuwe dichtbundel van Abdelkader Benali, Wax Hollandais: ‘In korte, beeldende zinnen weet hij precies datgene te bevatten dat beklijft.’ Vier sterren.
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
Sjoerd de Jong bespreekt voor NRC Angela Nagles Kill All Normies. Het boek leest volgens hem 'als een pamflet voor het wakker schudden van links, dat zich veel te lang heeft overgeleverd aan elitaire identiteitspolitiek die alt-right alleen maar wind in de zeilen heeft gegeven. Erg historisch is ze jammer genoeg niet, omdat ze zich beperkt tot de wereld online. Daardoor komt niet erg uit de verf dat wat nu alt-right heet, diepe wortels heeft in Amerikaans nativisme en het geloof in witte superioriteit én verval'. Daarnaast van Derk Walters een stuk over Arlie Russell Hochschilds Vreemdelingen in hun eigen land, 'een fascinerend inkijkje in een mentaliteit die zich laat samenvatten als: cultuur boven economie'. Sebastiaan Kort las Edzard Miks 'sterke bundel' Tussen ergens en nergens [leesfragment]. En Ger Groot recenseert Tomás' González Duivelspaardjes. 'González' debuut is fragmentarisch en impressionistisch van opzet, maar in Duivelspaardjes zijn de flitsen zo kort (87 hoofdstukken voor 160 bladzijden) en is het vertelde zozeer tot op het bot afgekloven dat het verhaal zich voor een groot deel in het hoofd van de lezer zelf moet vormen,' aldus Groot.
Van Auke Hulst een bespreking van Idaho, de debuutroman van Emily Ruskovich [leesfragment]. '[Z]owel in rijkdom, thematiek als beheersing is dit debuut vele andere ver voorbij,' vindt hij. Clara van de Wiel schrijft over Emily Witts Future Seks. 'Witts essays zijn […] uiteindelijk meer dan een rariteitenkabinet,' staat er in het stuk. 'Aan het eind van haar zoektocht kan ze haarscherp de seksuele moraal van haar eigen generatie uittekenen. Verantwoord hedonisme, noemt Witt hun levenshouding, waarbij een periode van vrije seks en recreatief drugsgebruik haast de norm is, zolang het maar tijdelijk is en netjes binnen de lijntjes blijft. De brokstukken van de vrije seks, aangelengd met de vreemde combinatie van een verlammende keuzevrijheid en groeiende sociaal-economische onzekerheid, leverden eigenlijk een nieuw soort kleinburgerlijkheid op.' Van de Wiel las ook Margarete Stokowski's Untenrum frei voor de recensie: 'Stokowski levert een vrij gangbare feministische kritiek op de seksuele moraal. Maar de manier waarop ze naar de erfenis van de seksuele revolutie uithaalt, verschilt weinig van Witt.'
Margot Poll levert een stuk over Clementine. Een leven met Winston Churchill van Sonia Purnell. 'Met veel spektakel wordt hierin een mooi beeld geschetst van de vrouw naast de staatsman,' vindt Poll. De bijlage besluit met een interview met Valeria Luiselli's wiens Vertel me het einde deze week verscheen. 'Het is de taak van een schrijver - als die al bestaat, ehm… ja, natuurlijk bestaat die, er zitten plichten en verantwoordelijkheden aan het schrijverschap - om een soort vat te zijn. Om iemand te zijn die in staat is de cruciale zaken te absorberen en tegelijkertijd de ruis weg te filteren, de noise. En dan alles weer in elkaar te zetten op een manier die het hart en hoofd van iemand anders bereikt. En dan zo dat je niet méér ruis genereert, maar juist ruimte geeft aan helderheid en stilte en reflectie. Ik denk dat ik één taak heb, en dat is mijn hoofd in een staat van helderheid te houden, zodat ik een vat kan zijn,' zegt Luiselli onder meer in het gesprek met Thomas de Veen.
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Vrij Nederland deze maand een interview door Mischa Cohen met filosoof René ten Bos, dichter Robin Perquin en fotograaf Robin de Puy, die alledrie van de provincie naar de stad verhuisden. Ten Bos (niet voor niets auteur van Dwalen in het antropoceen): 'Het natuurgebied uit mijn jeugd is kapot gemaakt, een vuilnisbelt hebben ze er ingericht, een autobaan hebben ze eroverheen gelegd, de bodem is verzakt door zoutwinning - de voorspelling is dat er in 2030 geen drinkwater meer uit de kraan komt in Twente.' Ze spreken ook over portretten, De Puy's specialisme (Perquin: 'Als je een beetje overbewust bent, zoals dichters nu eenmaal zijn, is het moeilijk de staat van overgave te bereiken die nodig is voor een goed portret.), angst (De Puy: 'Springen voor je valt, die drang heb ik altijd gehad.'), bureaucratie, een van Ten Bos' onderwerpen, en gevangenissen, waar Perquin werkte (Ten Bos: 'Gedetineerden communiceren met geuren en met gestes.' Perquin: 'Minieme gebaren zijn dat soms.'), Amerika, taal (Ten Bos: 'Een bureaucraat is een inktschijter, elke betekenisvolle duiding of zin moet geneutraliseerd worden. Als er een poëtisch moment in hun staalharde proza verdwaalt, kunnen ze daar niet mee uit de voeten.') en vegetarisme.
Sander Pleij herleest Frankenstein, in een nieuwe geannoteerde editie. 'Wat we van Frankenstein kunnen leren is dit: het creëren van een machine die tot denken en rationeel redeneren in staat is, kán, wanneer de verantwoordelijkheid voor zijn daden niet wordt genomen en de machine niet zorgvuldig en met liefde begeleid wordt, fataal zijn.' En Jeroen Vullings denkt na over hoe je een goede vakantieboekenselectie kunt maken. ‘Wie een goede vakantieboekenselectie maakt, neemt standaard te veel mee,’ concludeert hij.
Vullings Pleij kiest Wie het mooist valt van Sara Novics als boek van de maand. Hij noemt het boek ‘ondanks de blijvend weerbarstige verschrikkelijke oorlogsgebeurtenissen, wat we vroeger een pageturner noemden en wat tegenwoordig een rollercoaster genoemd wordt.’ Verder schrijft Vullings lovend over Friedrich Dürrenmatts De rechter en zijn beul. Pleij las ook nog Het monster van Essex van Sarah Perry [leesfragment]. Hij noemde het ‘een rijk boek’, ‘het lange lezen had te maken met de stijl’, verklaart hij.
Ten slotte een interview door Jeroen Vullings met dierenrechtenfilosoof Eva Meijer, waarin de romans Het vogelhuis [leesfragment] en De soldaat was een dolfijn onder andere besproken worden. ‘[Z]e heeft laten zien dat tot welke soort je behoort geen cruciale factor is in het scheppen van een gemeenschap, ’ schrijft hij.
Vrij Nederland verschijnt elke maand; elk kwartaal verschijnt er een special. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.
'Het boek gaat over wat er hier in het Westen is gebeurd. Ik schrijf eigenlijk de geschiedenis van de moderniteit. Er is aan het begin van de moderniteit iets veranderd in de cultuur. We hebben het algemeen menselijk patroon verlaten; er is een soort klik geweest waardoor we uit de hoofdstroom zijn geschoten. Wij in het Westen gingen iets anders doen,' vertelt Ger Groot tegen Liesbeth Wytzes over zijn boek De geest uit de fles.
En recensies: Irene Start las Thomas Heerma van Voss' Plaatsvervangers [leesfragment] (drie sterren: 'luchtige, persoonlijke aantekeningen over wat muziek met een man kan doen') en John Le Carré's Een erfenis van spionnen (drie sterren: 'De auteur schrijft licht afstandelijk en presenteert een ingewikkeld schaakspel van dubbelspionnen en een web aan desinformatie.'). En Eric Vrijsen las Jamie Karremanns In het diepste geheim (vier sterren: 'leest als een jongensboek').
Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
Kees 't Hart bespreekt deze week Emily Kockens De kuur [leesfragment]. 'Kocken zoekt in haar scènes en zinnen naar de bijzonderheid, het onverwachte dat zich altijd in het gewone bevindt. Net nog even een detail erbij, of een associatie, ze laat haar personages er vrolijk op los praten, peinzen en zichzelf voor de gek houden,' schrijft 't Hart onder meer. Chris van der Heijden las Jaap Verheuls De Atlantische pelgrim, John Lothrop Motley en de Amerikaanse ontdekking van Nederland. 'Dit boek van Verheul is vooral zo leesbaar omdat het een goede mix biedt van levensverhaal en historiografische context. Maar dat niet alleen. Het is ook belangrijk omdat Motley, zo illustreert Verheul op overtuigende wijze, belangrijker is geweest dan men beseft,' aldus Van der Heijden.
Philip Huf noemt Bernard Maclaverty's Midwinter Break 'een ideeënroman, geen droge pseudofilosofische kost, maar een van een harde botsing tussen wereldbeelden'. En van Jaap Tielbeke een stuk over The Great Derangement van Amitav Ghosh. 'De boodschap van Ghosh dat de mensheid is ontspoord, is natuurlijk niet geheel nieuw. Dat het kapitalisme daar een belangrijk aandeel in heeft, hebben andere auteurs overtuigender betoogd. […] Maar Ghosh's essay is een oprechte en boeiende zoektocht naar een uitweg, naar een manier om de verbeeldingskracht te prikkelen, of dat nu gaat via de literatuur of de politiek,' stelt hij.
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
