Recensie: Het rauwe, secure boek van Alana S. Portero is al een hit, en zal een klassieker worden

In Slechte gewoontes tovert Alana S. Portero het grauwe San Blas, de wijk waar ze als jong trans meisje opgroeit, om in het decor van een sprookjesachtig coming-of-age verhaal. Het autofictieve boek werpt een uniek, queer perspectief op de arbeiderswijk aan de rand van Madrid.

• Kom naar de Queer Leesclub van Athenaeum Boekhandel Zuidoost, 28 februari, over Alana S. Portero’s boek

Bescheiden huizen, gebrek aan infrastructuur en een generatie die ten onder gaat aan heroïneverslaving. Maar de liefde van Portero voor San Blas en Madrid is aanstekelijk. Vooral de queer gemeenschap maakt haar eenzaamheid als trans meisje draagbaar: haar buurvrouw Margarita, haar eerste liefde Jay, maar vooral barman Antonio, die de gaybar 'El Figueroa' bestiert.

In de bar, waar aan de muur portretten van overleden geliefden, slachtoffers van de aids-epidemie hangen, en Antonio met gratis condooms de nieuwe generatie queers deze ellende probeert te besparen, kunnen twee mannen aan één tafeltje zitten, en lijkt een toekomst aangebroken die in San Blas nog ver te zoeken is.

Slechte gewoontes speelt zich af in de jaren tachtig, een tijd van vooroordelen, maar ook progressie en hoop op een tolerante toekomst. Zo merkt Portero op:

‘Vele jaren later begreep ik dat hoe beperkt en soms duister onze jeugd als queers ook was, wij toch een zekere bewegingsvrijheid genoten die de generatie van Antonio, die ik toen begin veertig schatte, vroeger nooit had gekend.’

En hierin zit de kracht van de roman: de scherpe zelfreflectie van Portero, die, zoals velen anderen, zich voornamelijk probeert te onttrekken uit ellende – of dat nou een slechte wijk of het verkeerde lichaam is. Portero’s stem gaat uit van een enorme vertelkracht én veerkracht, wat de roman zo fijn leesbaar maakt.

In de uitgeverswereld is het boek al een hit – de rechten zijn aan 11 landen verkocht – maar onder queer lezers zal het boek een klassieker worden. Zo rauw en secuur verwoordt Portero haar jeugd, adolescentie en volwassenheid. Daarnaast tekent ze haar wijk San Blas als microkosmos, zoals alleen José Saramago kan, maar vanuit een queer perspectief. Het levert een rauwe, maar hoopvolle odyssee op, waarin iedere lezer door Alana S. Portero met open armen ontvangen wordt.

Bart Nijensteen is winkelchef van Athenaeum Boekhandel Zuidoost.