Recensie: Geboren uit een eerste blik: Tjibbe Veldkamps hartveroverende De jongen die van de wereld hield

Dat eerste moment dat je ouders elkaar treffen, ben je er dan al? Als een soort vooruitgeest? Die gedachte werkte Tjibbe Veldkamp grandioos uit in het sfeervolle, sprookjesachtige De jongen die van de wereld hield: Adem ontstaat, maar dan lopen zijn ouders elk een andere kant op. Kan hij ze weer bij elkaar krijgen en zichzelf mogelijk maken?

• Lees Martin Smits bespreking van Katvis
• Lees het nieuws van de Nienke van Hichtumprijs voor De jongen die van de wereld hield
• Lees aanbevelingen van Susanne van der Klei en Renée van Heerwaarden
• Bekijk de shortlist van de Woutertje Pieterseprijs 2024

Een voorschot op zijn leven

Alles in dit fijne kinderboek, met knusse illustraties van Mark Janssen, is vanzelfsprekend. Adem is er, hij zweeft in de omslagillustratie van Janssen als een elfjarige jongen boven een besneeuwde brug in een Oost-Europese stad, hij is verrukt van deze wereld, hij ziet Vaclav en Zdenka (‘Dus dit zijn mijn ouders, dacht Adem. Het voelde logisch.’), en dan ziet hij ze elk huns weegs gaan. Wat nu? Adems lichtje wordt zwakker, hij verdwijnt. Hij roept Barkov, de oude geest die hem begeleidt: ‘Help me om te leven!’

‘Barkov keek de jongen in zijn ogen. Het was beter om hem niet te helpen. Want van helpen kwam ellende, niets dan ellende, zo zeker als een anker zakt. Aan de andere kant: het jochie was wél geboren uit een eerste blik. Dat zag je zelden. Misschien moest-ie hem toch een kans geven?’

Dat doet hij. Gewapend met een zandlopertje met zilverkleurig zand krijgt Adem een voorschot op zijn leven om zijn ouders bij elkaar te brengen. Makkelijk is dat niet. Veel ellende op de wereld. Adem moet met afwijzingen omgaan, met een eerste vriend die hem besteelt, met ongeloof en wantrouwen. Zorg voor jezelf, leert hij: ‘De echte Regel 1. Ik moet oppassen voor de wereld. Maar de wereld moet ook oppassen voor mij!’

Niet voor zichzelf, maar voor een ander

Lukt het Adem de harten van Zdenka en Vaclav te veroveren zoals hij die van deze lezer voor zich wint? Zijn open blik, zijn gretigheid, zijn hoop, en ten slotte: zijn voornemen Regel 1 opzij te zetten, misschien brengt het hem ellende, zo zeker als een anker zakt. ‘Hij ging iets doen - niet voor zichzelf, maar voor een ander. Waarschijnlijk was het meteen het laatste wat-ie deed. Maar ach.’

De jongen die van de wereld hield was een tip van de Grote Vriendelijke Podcast, en ik volg niet elke tip, vaak kom ik er pas laat achter dat ze gelijk hadden, soms missen ze iets (zoals Davide Moronisotto’s De allergrootste, dat we op de shortlist van de Filter Vertaalprijs voor kinder- en jeugdboeken hebben gezet). Maar deze is helemaal raak. Veldkamps heldere taal, zijn overtuigende karaktertekening, de plot vol warmte in koude dagen: dit is een boek voor de Kinderboekenweek, voor de feestdagen, voor de Grote Vriendelijke Honderd 2023, voor jaren te gaan.

Daan Stoffelsen is webredacteur van Athenaeum Boekhandel en vader van twee.