Recensie: Echte veertienjarigen en het einde van de wereld: Anna Woltz, De spin en de sleutel

Atlas en Elena zijn allebei 14, maar daar houden de overeenkomsten wel mee op. Zij is een stadsmeisje dat een populier niet van een eik kan onderscheiden, hij een prepper die ver blijft van de likes die Elena met duizenden verzamelde, en waarvoor ze nu op de vlucht is. Die contrasten, hun boosheid en vooral het einde van de wereld bepalen Anna Woltz’ mooie, nieuwe De spin en de sleutel.

• De spin en de sleutel is genomineerd voor de Woutertje Pieterseprijs 2024
• Lees op onze site Annick van Kessel & Susanne van der Klei over De tunnel (en lees een fragment),
• Jesse Keff over Honderd uur nacht,
• Daan Stoffelsen over Gips,
• Alaska
• en over Woltz’ prentenboek Naar de wolven.

De apocalyps is nog niet begonnen

Het duurt even voor je doorhebt waarom ze zo boos zijn en waarvoor ze zo bang zijn, maar vanaf het begin heeft Woltz je wel te pakken. De twee openingshoofdstukken beginnen prikkelend: ‘Het is de eerste zondag van de zomervakantie en de Apocalyps is nog steeds niet begonnen’ (Atlas). En: ‘Dit is het einde van de wereld.’ Na een scène met een meisje op een verlaten perron en een jongen op een paard in de mist, begint er een reeks misverstanden en confrontaties, vooral doordat ze hun geheimen koesteren — Elena dat van de spin, Atlas dat van de sleutel — en de ander er toch naar op zoek gaat.

Contrasten

Alles is scherp aangezet: Elena heeft haar account gewist en haar telefoon weggegooid, ze maakt opmerkingen over populieren (zijn dat bomen?) en zwart-witte koeien, ze zegt meteen een handvol lullige dingen over het gezin dat haar tante verzorgt. En Atlas wil het liefst een maand survivallen, om zich voor te bereiden op de dag dat hij hun gezin in leven moet houden. (‘En dan komt er een nepnichtje langs en verpest ze mijn zomer.’) Atlas’ moeder is drie jaar geleden verongelukt, Elena’s tante heeft long-covid, Atlas’ zusje is verliefd op een meisje dat uit haar leven dreigt te vertrekken...

Het is als in Gips of Alaska (dat ook de alternerende hoofdstukstructuur en de vijandigheid gemeen heeft met dit boek), maar dan met oudere kinderen: problemen van nu, veel problemen, materiaal voor improvisatietheater, en genoeg drama voor een veel dikker boek.

Realistische personages, met humor en gevoel

Maar hé, koppige en boze meisjes en jongens bevolken de jeugdliteratuur sinds Alice en Mary en Dolf, en Anna Woltz overtuigt. Dit zijn échte veertienjarigen, met echte problemen die ze echt in hun eentje moeten oplossen (dat je om hulp mag vragen is een cliché dat aan weinig (kinderboeken)personages besteed is). En ze hebben humor...

‘Buiten is de ochtend enorm z’n best aan het doen om te laten zien dat het een stralende zomerdag zal worden. Zo’n dag die perfect is om vanaf Billies boot in het water te duiken. Of, als je bij de Addams Family in een creepy schuur logeert, een dag die perfect is om de wc schoon te maken.’

... en gevoelens:

‘Ik blijf zitten luisteren, totdat ik opeens voor me zie hoe Elena zich twee meter bij me vandaan op dit moment onder de ijskoude douche staat af te spoelen.
Dat was niet de bedoeling.
Zo snel als ik kan vlucht ik de keuken uit.’

We komen erachter waarvoor Elena op de vlucht is, en of Atlas’ voorbereiding volstaat, en natuurlijk blijken er in de spannende eindscènes meer overeenkomsten dan verschillen. Dit is weer een heel fijn boek, heel erg nu, heel erg menselijk, en heel erg goed geschreven. Grijp deze Kinderboekenweek aan om Anna Woltz’ nieuwste in de boekhandel te kopen, en stem ook dit boek de Grote Vriendelijke Honderd in!

Daan Stoffelsen is webredacteur van Athenaeum Boekhandel en vader van twee.