Recensie: Tim de Wit biedt de analyse bij de anekdotes in Wankel koninkrijk

Net als veel andere Nederlanders volg ik het nieuws in Groot-Brittannië al heel lang, maar de afgelopen jaren voelt dat aan als een reeks van het ene na het andere idiote verhaal. Het gerommel rond Brexit, Boris Johnson, het koningshuis – onvoorstelbaar. Ik vergeet dan dat stapje terug te zetten: Wat zegt dat over een land? Wat is nou het hele verhaal? Tim de Wit doet dat voor mij in Wankel koninkrijk. Hoe ik Groot-Brittannië door Brexit heb zien veranderen. Hij trekt wél de conclusies uit de incidenten en relletjes, treffend, verontrustend, geestig en fel.

Heldere inzichten en een felle toon

De Wit geeft voor mij op een heldere manier aan wat het zegt over een land als het op deze manier geregeerd wordt, hoe gevaarlijk het is voor de democratie, voor de rechtspraak, voor economische ongelijkheid. Wat ik opvallend vind, is zijn toon: hij is heel uitgesproken en fel. De nuance die een NOS-verslaggever heeft - dit zijn de feiten, wat is er gebeurd - verrijkt hij met zijn frustratie en woede en verbijstering. Hij schrijft ook gewoon heel goed, is grappig, weet de anekdotes en de rode lijn goed te vermengen, en daar helpt die persoonlijke toon ook bij.

Het verontrustende, soms zelfs onthutsende, zit hem ook in het gigantische tempo waarin dingen zijn veranderd. Hoe snel er een nieuw normaal lijkt te zijn ontstaan – wat we ook in de Verenigde Staten of in Nederland zien. Mensen worden niet meer verantwoordelijk gehouden voor hun misstappen. Ze gaan op de verschrikkelijkste manier met elkaar om. En wij kunnen van een afstandje denken: dat is dat gekke Engeland, dat zijn die gekke Britten, maar tegelijk zie je dezelfde situaties ook in Nederland, in het parlement en daarbuiten. De Britse idiote verhalen, de verruwing en het verschuivende vertrouwen in de overheid zijn niet slechts exotisch, ze zijn ons voorland.

De achtergrond bij de anekdotes

Ik dacht dat ik wel een idee had over het Schotse onafhankelijkheidsstreven. Als de Schotten onafhankelijk willen zijn, waarom niet? Maar De Wit laat zien hoeveel economische haken en ogen aan Schotse onafhankelijkheid zitten, eigenlijk net als bij Brexit. Daarvan stellen we nu vast dat er geen plan was, en dat lijkt ook voor dit Schotse streven te gelden. Ook de verwevenheid met de bovenwereld van fout geld van schimmige Russen, Chinezen, uit het Midden-Oosten, is iets wat we weten, maar als je leest over de omvang en de politieke consequenties, zoals benoemingen voor het Hogerhuis, dan slaat de schrik je wel om het hart.

Wat De Wit dus heel goed doet is niet in anekdotes blijven hangen, maar tot analyses komen. En dat verfrist en onthutst.

Christine de Jong is operationeel directeur bij Athenaeum Boekhandel.