Recensie: Over bier raak je nooit uitgeleerd

Het verleden van het Hollands bier gaat veel verder dan het ontstaan van de wereldberoemde pilseners die ons als Nederlanders beroemd maakt. Het reikt oneindig ver terug in de geschiedenis, maar als je erover wil schrijven, dan is het ingewikkelder is dan het omschrijven van een geniale tripel. Over dat verleden gaan zowel Roel Mulders Verloren bieren van Nederland als Rick Kempens Bier.

Wat was Princessenbier?

Hoewel Verloren bieren van Nederland oogt als een studieboek, blijft het oneindig interessant; het is allerminst een opsomming van jaargetallen en feiten. Erbarmelijke omstandigheden, bloedige gevechten en machtsstrijd tekenen Mulders geschiedenissen, maar ook romantische verhalen, trotse brouwers en revolutionaire ontwikkelingen sieren het verhaal dat bier heet. Een verhaal dat hij regelmatig vertelt aan de hand van Oudhollandse citaten en afbeeldingen om de vertellingen een treffende en kloppende beleving mee te geven.

Mulder boeit je in zijn zoektocht naar de bieren die verloren zijn gegaan in onze geschiedenis. Een zoektocht die begint bij het vinden van een advertentie uit 1893.

‘Te koop: princessenbier 1^e soort, dubbel princessen, dubbel gersten, jong oud, minnebier, Gersten lager.’

Wat was dat in hemelsnaam voor bier?
Al snel resulteert zijn zoektocht in een heuse schat aan vergeten bieren die allemaal bijdragen aan het oorspronkelijke doel: het vinden van een receptuur voor het Princessenbier.

Zelf oerbieren maken?

Verloren Bieren opent de ogen en wekt interesse. Je volgt Mulders’ reis langs de vele historische aspecten die mee hebben geholpen aan het ontstaan van onze huidige, maar ook de vergeten bieren. Erg interessant, want het zijn bierzaken waar menig pretentieuze biersnob niet eens over nadenkt bij het wegdrinken van een lokaal gebrouwen Saisonnetje of een Amerikaanse IPA. Dit is misschien wel de kracht van dit boek: het wekken van interesse over zaken waarvan je aanvankelijk nog niet wist dat je daarin geïnteresseerd was.

Zo zijn er tijdens de, pakweg, achthonderd jaar waarin ons bier zich heeft ontwikkeld tot wat het nu is, vele stijlen opgestaan en ten onder gegaan. Stijlen die, meent Mulder, ondanks vergetelheid de moeite waard blijven. In Verloren Bieren van Nederland vertelt hij niet alleen over het bestaan van deze bieren, maar ook over de bereidingswijze van de oerbieren. Er staan heuse recepturen in het boek die mij als passieve bierliefhebber jeukende handen geven.

De recepturen komen uit verschillende perioden, uit verschillende regionen en hebben verschillende smaken. Ook zijn het allemaal bieren die de gemiddelde lezer zal benieuwen en verbazen.  Wie wil er nou niet eens proeven van een Koninginnebier, een lekker zoet Minnebier of een friszure Nijmeegse Mol? Dat zijn allemaal onbekende, klaarblijkelijk simpel te brouwen en goed smakende bieren die iedereen met een voorliefde voor het gerstenat moet kunnen waarderen. Verloren Bieren van Nederland is kortom simpel, doeltreffend en tot actie aanzettend.

Bierorakel Kempen

Om de bierliefde eens goed aan te wakkeren, schreef ook Rick Kempen over het oneindig interessante brouwsel in zijn kort maar krachtig getitelde boek: Bier. In zijn boek weet Kempen de ingewikkelde historie van het bier te omschrijven, maar hij legt voornamelijk de nadruk op het delen van zijn enorme bierkennis. Kempen is een kenner die de beginnende lezer leert over het Bier-ABC. Hij vertelt je de belangrijkste verschillen in bierstijlen, de invloed van ingrediënten in het bier en wat nou eigenlijk een trappistenbier is.

Bier voelt een beetje alsof je in de kroeg luistert naar het orakelen van een wijze oude man die zijn levensverhaal doet. Soms wat langdradig, hier en daar repetitief, maar je blijft aan zijn lippen hangen. De liefde die Kempen voelt voor het product is te voelen in zijn anekdotes, opvattingen en interpretaties.

Dat maakt het een charmant boek om te lezen. Kempen beperkt zich niet slechts tot correcte en uitgedokterde uitspraken. Nee, Kempen zegt je waar het op staat, gewoon omdat hij dat zo vindt. Hij windt daar ook geen doekjes om en ik kan, als bierfanatiekeling, meestal met zijn stellingen instemmen. Bier is een mooie introductie in wat Kempen de ‘bierwereld’ noemt. Het is een introductie in het bierjargon, de smaakmakers en het brouwproces. Een waardige introductie die de lezer zal prikkelen meer te gaan proeven en te ervaren wat bier ons allemaal te bieden.

Je kunt dus wel stellen dat Mulders en Kempen erin geslaagd zijn het fenomeen bier met brille en deskundigheid uit te leggen. Beiden weten ze de geleerde bierdrinker nog meer te leren over de oerdrank, maar ze functioneren ook als welbespraakte inleiders in het wereldje. Verloren Bieren en Bier zijn in staat een fervent pilsdrinker benieuwd te maken naar een donkerbruin kasteelbier, maar kunnen de donkerbruin kasteelbierdrinkers ook nog een hoop bijbrengen over de oorsprong, brouwwijze en verhalen achter hun favoriete bieren. Ze nemen je mee in hun enthousiasme, maar ieder op hun eigen manier. Waar Verloren Bieren de nadruk legt op een oneindige zoektocht naar onbekende bieren en de verhalen daarbij, gaat Bier veel meer in op jargon, bieretiquette en smaakomschrijvingen. Maar allebei brengen ze je iets nieuws bij, ze enthousiasmeren meer te leren en dat is een mooi resultaat.

Tom Terwan is bierfanatiekeling en heeft lang in een cafe gewerkt met een enorme collectie aan speciaalbieren.  Zijn eigen biergeschiedenis is terug te vinden op untappd.com.