Recensie: Heel het antieke Rome in je handen

Tijdens het aanbiedingsgesprek met de vertegenwoordiger van Princeton University Press was ik meteen zeer enthousiast over deze herziene editie én Engelse vertaling van de geweldige Atlante di Roma Antica, een zeer uitgebreide en rijk geïllustreerde atlas van het antieke Rome, samengesteld door een groep Italiaanse archeologen en geografen onder leiding van de Italiaanse archeoloog en hoogleraar Andrea Carandini. In dit enorme werk zijn alle archeologische overblijfselen in kaart gebracht uit de geschiedenis van de Eeuwige stad, van de vroegste bewoning tot aan het begin van de Middeleeuwen.

Een zo compleet mogelijk beeld

Hij heeft er veel werk van gemaakt: twee delen in hardcover met daaromheen een slipcase, met als cover een eigentijds design. Maar uiteraard gaat het om de inhoud. Deel 1 is het tekstdeel waarin Rome als geheel en per regio worden behandeld, en waarin zeker vijfhonderd monumenten en andere overblijfselen worden besproken – met daarbij een grote hoeveelheid kleurenfoto’s. De besproken stadsdelen zijn ingedeeld naar hun belang als archeologische vindplaats (Forum Romanum, Circus Maximus) en verder zijn er hoofdstukken over de heuvels waarop Rome is gebouwd: Palatijn, Aventijn, Caelium, Esquilijn. Alle archeologische gegevens zijn op systematische wijze in context geplaatst en zo verbonden dat er een zo compleet mogelijk beeld ontstaat van Rome door de tijd heen.

Deel 2 is voornamelijk gevuld met bijbehorend kaartmateriaal in kleur, 3D-reconstructies, tabellen en foto’s. De kaarten zijn gemaakt door middel van GIS (Geographical Information Systems) en zijn ongelooflijk gedetailleerd. Niet alleen zijn er landkaarten van de antieke stad, maar ook van de verschillende monumenten zijn kaarten en plattegronden voorhanden. Door het gebruik van kleuren kunnen bijvoorbeeld bouwlagen worden onderscheiden. Ook de reconstructies van de stad zijn met de modernste computertechnieken gemaakt en geven een bijzondere kijk in hoe het antieke Rome er zo’n beetje moet hebben uitgezien.

Buitencategorie

Zoals Carandini in dit interview op de website van Princeton zegt zijn er duizenden boeken over Rome geschreven, maar er is nog nooit iets vergelijkbaars met de Atlas of Ancient Rome gepubliceerd. Hoewel sommige van Carandini’s eigen theorieën over de vroege Romeinse geschiedenis wellicht wat dubieus zijn, zoals zijn aanname dat Romulus, de mythische stichter van Rome, echt heeft bestaan, doet dat weinig af aan de professionaliteit en de geloofwaardigheid van deze publicatie.

Bovendien is het boek niet alleen door Carandini geschreven maar door een team van wetenschappers van verschillende disciplines. Met recht kan dit boek de bijbel van het antieke Rome worden genoemd: alles staat hierin, alles wordt uitgelegd, alles wordt met elkaar verbonden en het is volledig geïllustreerd met kaarten, foto’s en reconstructies. Er zijn nooit genoeg atlassen van de klassieke oudheid, een goed voorbeeld daarvan is der Neue Pauly Historischer Atlas der Antiken Welt, maar dit machtige Italiaanse werk is een buitencategorie.

Roel Salemink is archeoloog en medewerker van Athenaeum Boekhandel.