Recensie: 27 feiten over de Boekenweek

25 maart 2017 , door Daan Stoffelsen

| |

Wanneer is de Boekenweek? Nu. Van 25 maart tot en met 2 april. De Boekenweek is een soort vakantieweek, van zaterdag tot de zondag erop.
Maar ik las al recensies, ik zag interviews... Net als bij de verkiezingen, is het meeste mediaspektakel vóór het moment zelf waarop we allemaal uit honderden namen onze keuze maken.
Zoals carnaval eigenlijk al maanden van tevoren begint? Maar dan zonder de kater.
Want het Boekenweekgeschenk is geweldig? Ja. De meningen verschillen, en dat is traditie, maar de stemming is overwegend positief. De feitelijke oordelen leest hieronder.
En gratis, toch? U krijgt het van ons bij aanschaf van € 12,50 of meer aan Nederlandse boeken.
En een gratis treinkaartje, toch? Zondag 2 april kunt u vrij reizen met Gemakkelijk leven. Herman Koch reist mee.
Moet ik al deze vragen af? Nee. Ja. Het is maar een A4tje, en de samenvatting is: kom langs. We hebben mooie boeken voor u!
Terug naar vraag 1 en 2. Wat is het nou: vakantie, feest of ernst? Van alles wat. Het gaat niet over klimaatverandering, Erdogan of Trump, Wilders of Rutte (hoewel, Herman Koch: '"Normaal" heeft in de afgelopen vijf jaar een gedaantevewisseling ondergaan, en ook "normaal doen" is intussen grondig afgestoft - niet alleen door mij.' En, even verder: 'De werkelijke boodschap van mijn filosofie, als je het filosofie mag noemen, past op één A4'tje.'), we beginnen niet voor niets met dansende schrijvers en cadeautjes van boekhandel en NS: alles wordt omgekeerd. Maar let op: u krijgt het erbij. In onze nieuwsbrief tippen we geweldige, relevante literatuur van Annelies Verbeke, Tolstoi, Ralph Ellison en Wessel te Gussinklo. Boeken waar u mee vooruitkunt tot in uw eigen vakantie.
Kon dat antwoord niet wat korter? De Boekenweek is alles.
En het Boekenbal? De enige keer in het jaar dat schrijvers dansen. Muzikanten dansen niet, zong Huub van der Lubbe. Schrijvers evenmin. Het is een branchefeest, normaal in de Stadsschouwburg, maar door een agendaprobleem nu in Paradiso, waar voorheen het Bal der Geweigerden was. Er zijn ook uitgevers en een enkele boekverkoper. Ik niet, maar enkele collega's wel, en een enkeling is inmiddels literair personage - zie onze jubileumtekstenpagina, bij Bentz van den Berg, Pignon en Büch.
Maar de schrijversvakantie begint dus altijd een week vóór het Boekenbal? Nou, voor Herman Koch en Connie Palmen is het wel werken, die toeren rond. Maar er komen geen nieuwe boeken meer tijdens de Boekenweek, en recensenten zijn er ook tijdig klaar mee. Maar de eerste recensie van het Boekenweekgeschenk verschijnt traditioneel een week vóór het embargo. Dit jaar was Jeroen Vullings bij Vrij Nederland er al op vrijdag bij, en hij was enthousiast: 'Hij heeft het klaargespeeld een echte Koch in een notendop te leveren.'
Enthousiast, dat is duidelijk. Hoeveel sterren? Die gaf Arjan Peters een dag later wel in de Volkskrant: drie. Zoveel geeft Thomas de Veen vrijdag ook in NRC.
Gewoon goed dus. Normaal. En de argumentatie? Die zoeken de meeste recensenten in de ironie. Marja Pruis, woensdag in De Groene Amsterdammer: 'Ironie is wel het sleutelwoord om de portee van dit boekenweekgeschenk te benaderen.' Vullings: 'Het is niet alleen ironisch hoezeer Tom zich niet houdt aan zijn eigen regels.' En: 'Door de dramatische ironie lezen we uit de door Tom geregistreerde, maar door hem onbegrepen reacties van degenen in zijn omgeving hoe erg hij is. Dat terwijl hij er juist van uitgaat dat hij alles en iedereen doorziet.'
Tom? Tom Sanders. De eerste zinnen zijn: 'Ik schrijf zelfhulpboeken. Ik denk dat u mij wel kent. Van mijn succesvolste boek, Makkelijk leven, zijn wereldwijd meer dan veertig miljoen exemplaren verkocht.' Maar hij is wel gewoon gebleven (net als internationaal bekend auteur Herman Koch, trouwens). Zijn zoon slaat zijn schoondochter, wat moet hij doen? Dat is het verhaal.
En dat is dus geslaagd? Vullings vindt van wel, Pruis noemt Makkelijk leven subtieler dan Het diner. Peters schrijft: 'Niet één mooie zin is er te vinden in het Boekenweekgeschenk, de conference-achtige monoloog Makkelijk leven van Herman Koch - en dat is niet bedoeld als kritiek.'
Het klinkt wel als kritiek Ja, maar die zinnen klóppen, dat hoort bij de gemakzuchtige zelfhulpgoeroe die vertelt. De vraag is of dat volstaat. Rob Schouten in Trouw: 'Daverende feelgoodclichés, en misschien maken die Makkelijk leven wel tot een niemendalletje, maar dan een niemendalletje dat je op twee manieren kunt lezen: instemmend en vol vertrouwen of, gezien Kochs reputatie, ironisch en als persiflage. Voor elk wat wils, precies wat een boekenweekgeschenk moet hebben. Slim gedaan, dus.' Irene Start in Elsevier: 'Veel diepgang heeft het echter niet.'
Au. Ik maak mijn lijstje even af. Thomas de Veen in NRC Handelsblad: 'Als het einde nadert, versnelt Makkelijk leven ineens en vindt er een plot-ingreep plaats. Die leidt naar een ontknoping die te gemakkelijk voelt, afgeraffeld. En zo mislukt de Koch die de beste ooit had kunnen zijn.'
Dus ik moet het Boekenweekgeschenk alsnog lezen? Ja. De feiten volstaan niet. De Boekenweek is meer dan schrijverscarnaval: het is de grootste leesclub van Nederland. U moet er een mening over hebben.
Wat vind jij eigenlijk? Daar valt niets feitelijks over te zeggen. Wel moet je het geschenk in zijn genre lezen. 96 pagina's is net te weinig voor een roman, of net te veel voor een scherp verhaal (69 is een spannender getal), en weinig Boekenweekgeschenken zijn dan ook voor de eeuwigheid.
Je vindt ze wel in de tweedehands boekwinkel, maar niet in een echte herdruk. Tommy Wieringa's Een mooie jonge vrouw is in het Engels en Duits te koop, maar niet in het Nederlands. Hella Haasses Oeroeg en Cees Nootebooms Het volgende verhaal wel, en van dit millennium alleen Tom Lanoyes Heldere hemel (2012), Joost Zwagermans Duel (2010), Geert Maks De brug (2007), Arthur Japins De grote wereld (2006) is uitverkocht, Jan Wolkers Zomerhitte (2005) werd verfilmd, Thomas Rosenbooms Spitzen (2004), Ronald Gipharts Gala (2003), Anna Enquists De ijsdragers (2002).
Maar dat is heel veel! Eh, ja. Ik ken de feiten toch niet zo goed. Ik heb nog wel een quiz gemaakt rondom die geschenken.
Leuk? Met instinkers. En een bonusvraag.
Bonusvraag? Wie moet volgend jaar het Boekenweekgeschenk schrijven?
Een vrouw? Een Vlaming? Dat vind ik wel. Ik hoop op Annelies Verbeke. Maar in de quiz wordt de beste motivatie beloond.
Dat is geen feit. Nee. Nog een paar feiten. Makkelijk leven begint met het woord 'ik' en het eindigt ermee. En daarna komt een pagina met elf zelfhulptips.
Nuttige tips? Ja, behalve als je schoondochter bont en blauw aan de deur staat.
En nu? De recensent heeft even vrij. De boekverkoper moet aan de bak. En de organisatie gaat knopen doorhakken over het thema en de auteur van volgend jaar.
Wanneer is de Boekenweek 2018? 10 tot en met 18 maart. Maar zelfhulptip 8 van Tom Sanders is: 'Wacht niet tot het leven begint; denk alles wat in de toekomst ligt zoveel mogelijk weg.'