Recensie: Herbarium: Een gids voor op de keukentafel

Er was een tijd waarin kruidenboeken of herbaria een belangrijke plaats innamen in de boekenkast en het dagelijks leven. Tegenwoordig kijken we op internet als we iets willen weten en zijn dit soort boeken een beetje in de vergetelheid geraakt. En dat is jammer, want we missen namelijk echt iets als '... we ons niet realiseren hoe veelzijdig kruiden zijn, met hun uiteenlopende medicinale, culinaire, spirituele, culturele en magische eigenschappen en geschiedenis', aldus Caz Hildebrand die een herbarium voor de eenentwintigste eeuw samenstelde. Een kruidenboek in een modern jasje, bedoeld om een nieuwe generatie kennis te laten maken met de veelzijdigheid van kruiden en het gebruik ervan te stimuleren.

De naam Caz Hildebrand zal niet meteen een bel doen rinkelen, maar grote kans dat er een boek van haar hand in de kast staat bij menig kookboekenliefhebber. Hildebrand maakte prijswinnende boekontwerpen voor onder anderen Nigella Lawson, Yotam Ottolenghi en ontwierp de Moro-kookboeken. Ook dit boek is een grafisch juweeltje: gepreegde illustraties op het omslag en een diepe glasgroene kleur op snee. En dan hebben we het alleen nog maar over de buitenkant van het boek...

Madeliefjes frituren

In alfabetische volgorde van de botanische namen wordt de geschiedenis en het gebruik van honderd kruiden beschreven. Ieder hoofdstuk behandelt een ander kruid en er worden niet alleen kweek- en kooktips gegeven, ook de medicinale aspecten komen aan bod. Kruiden zijn natuurlijk van oudsher gelieerd aan rituelen en het verhelpen van kwaaltjes maar neem nu het simpele madeliefje: nooit geweten dat het kan worden gebruikt om kleine wondjes te behandelen en dat het kauwen op de blaadjes verlichting kan geven bij aften in de mond. En je kunt ze ook in een salade verwerken of frituren in een tempurabeslag. Een schat aan informatie over hele gewone en bijzondere kruiden in een perfecte mix tussen geschiedenis, wetenschap en praktische tips. De planten worden liefdevol beschreven, je kunt ze soms bijna ruiken, voelen en proeven. Hierbij maakt ze gebruik van folklore en citaten uit de literatuur, bijvoorbeeld wanneer ze uit de Bijbel citeert om de reinigende eigenschappen van hysop kracht bij te zetten:

'Reinig mij met hysop, en ik zal schoon zijn.' (Psalm 51:7)

Of uit Shakespeare om de schoonheid van de goudsbloem te benadrukken:

'En blozend slaan de goudsbloemknoppen op.
Om hun gouden ogen te openen.
Verrijs met al wat lieflijk is.' (Cymbeline)

2016, fris en levendig

Achterin het boek is een herbarium voor elke dag te vinden, een handige indeling om makkelijk op te zoeken welke kruiden waarvoor gebruikt kunnen worden. Kruiden voor groenten, voor vis, voor vlees maar ook helemaal anno 2016: een lijstje met kruiden die geschikt zijn voor cocktails en voor gearomatiseerd water. Zoals gezegd leunt Herbarium sterk op de grafische vormgeving. Het is een genot om het boek door te bladeren en op een willekeurige bladzijde te gaan lezen. Voor ieder kruid heeft Hildebrand een kleurrijke, pagina vullende illustratie gemaakt. Soms worden de kruiden op een natuurlijke manier afgebeeld en dan weer heel abstract door een detail van een kruid zo vaak te herhalen dat je het niet meer terug herkent. De kleuren zijn fris en levendig en maken nieuwsgierig naar hoe het betreffende kruid er in het echt uit ziet. Precies wat nodig is om het traditionele kruidenboek nieuw leven in te blazen. De illustraties zijn stuk voor stuk prachtig, allemaal geschikt om in te lijsten of om als behang op de muur te plakken.

Hernieuwde interesse

Bij het woord 'herbarium' denk ik meteen aan mijn kindertijd. Want wie had er nu niet zo'n vierkant bloemenpersje met op iedere hoek een vleugelmoertje? Het had voor mij iets magisch; ongeduldig keek ik iedere paar dagen of er al 'iets' gebeurd was met de viooltjes uit de tuin. Ze zullen ongetwijfeld nog (of weer) te koop zijn bij de verantwoorde speelgoedwinkels en Dille & Kamille. Misschien schaf ik er binnenkort gewoon weer eentje aan want dit boek heeft een hernieuwde interesse in kruiden in mij opgewekt. Geen recepten en geen foto's maar Herbarium is een feest voor het oog en de ultieme kruidengids die op iedere keukentafel thuis hoort.