Wiesław Myśliwski, Elizabeth Jane Howard & Koen Peeters (de boekbesprekingen in de week van 3 januari 2018)

'Het platteland heeft mij de taal voor mijn boeken gegeven. Het was daar een gesproken cultuur, nietwaar, het analfabetisme was enorm. In het dorp van mijn moeder had je geen kranten of boeken. Alles ging mondeling; afspraken beklonk je met een handklap. Daarom vind ik ook dat de orale traditie de basis van de literatuur is. Het geschreven woord is aangeleerd. De spraak is van nature aanwezig.' Kenneth van Zijl sprak met Wieslaw Mysliwski over diens grote roman De horizon [fragment] en zijn oeuvre. Een mooi, poëticaal gesprek met oorspronkelijke gedachten. 'Eigenlijk gaan al mijn boeken gaan over de onmogelijkheid van de mens zichzelf en de ander te doorgronden. We willen het wel, maar het blijkt niet mogelijk te zijn. Dat is niet pessimistisch, maar realistisch. Als we de geheimen van de ander op z'n hand zouden kunnen lezen, is dat dan een optimistische kijk op de mens? Dat zou toch verschrikkelijk wezen!'

In de rubriek 'Ik heb een droom' blijkt dat bij Bert Natter daadwerkelijk een droom de basis was voor zijn nieuwe roman Ze zullen denken dat we engelen zijn: 'Toen ik deze dagboekaantekening [over die droom] de volgende dag teruglas dacht ik: dit is het begin van een boek. Ik besloot de roman waar ik al anderhalf jaar mee bezig was terzijde te schuiven en mezelf een week de tijd te geven om de droom uit te werken. Aan het eind van de week had ik een half boek geschreven. Levensvatbaar was het dus zeker.' En dan poëzie: Janita Monna las Kreek Daey Ouwens' Oefening in het alleenlopen: 'Het bijzondere van het werk van Daey Ouwens zit 'm in de manier waarop ze dat soort kinderlijke vanzelfsprekendheid vermengt met volwassen overpeinzing. En al zijn er momenten waarop het verband tussen de regels érg associatief is, meestal levert dat verzen op die even helder als raadselachtig zijn.'

Vervolgens gooit Rob Schouten de eerste steen van het jaar in de vijver/het hoenderhok, onder de noemer 'Waar is het experiment toch gebleven?' 'Waar is toch onze literaire voorhoede gebleven? Je kunt van alles en nog wat zeggen van de hedendaagse Nederlandse literatuur maar niet dat ze dringend en hongerig op zoek is naar vernieuwing,' opent hij. Heeft dat te maken met een beoogd publiek? 'Mysteries, moordpartijen, of als het er wat minder heftig aan toegaat menselijke verhoudingen die op een crisis uitlopen, bepalen het gezicht van de hedendaagse Nederlandse roman. Als het maar pákt, lijkt het devies.' We moeten het blijkbaar buiten de Nederlandse literatuur zoeken. 'De roman Dag der zielen van Mike McCormack [fragment | toelichting door de vertaler], uit het land van James Joyce en Samuel Becket, zou als voorbeeld kunnen dienen. Van buiten is het een roman op de ouderwetse experimentele manier, één enorme zin lang, stream of consciousness, flink verbrokkeld en associatief, maar wat je voortdurend voelt is dat hij niet per se met de taal of de verhaalstructuur wil experimenteren om ons van vertelillusies te beroven maar dat hij er de ontwrichte mens van nu mee in beeld wil brengen, worstelend met die mix van overdadige sociale informatie en zijn eigen wereldje, groot en klein nieuws door elkaar, zijn zoektocht naar orde in alle chaos.'

Vrouwkje Tuinman las Francis Spuffords Gouden Bergen [fragment | toelichting door de vertalers]: 'Spufford vertelt smakelijk over het theaterleven. Sowieso schetst hij situaties op de barokke wijze die actueel was in de tijd waarin het boek speelt. Vol kleuren, (vieze) geuren en uitwaaierende bewegingen. [...] Gouden bergen is dan wel een historische roman, maar laat vooral veel zien over tijdloze mechanismes tussen mensen.'

En het Boek van de Week is Svetlana Alexijevitsj' De laatste getuigen [fragment]: 'Bij alle beschreven gruwelen is het bijna ongepast om te zeggen dat de lezer toch een bepaalde literaire voldoening ervaart. De getuigen vertellen namelijk in zulke pakkende en krachtig korte zinnen als geen beroepsschrijver kan bedenken. Niet sentimenteel, niet gekunsteld, maar direct uit het hart, plastisch en toch bijna zakelijk.'

Suzanne Rethans, ten slotte, interviewde Antoinette Beumer over haar literaire debuut, Mijn vader is een vliegtuig, in de rubriek 'Levenslessen': 'Ik weet hoe ik een verhaal moet vertellen. Het verhaal van mijn roman stond ook al, en ik wist dat het een goed verhaal was. Ik wist alleen niet zeker of ik kon schrijven. Maar ik heb mezelf gepermitteerd hier twee jaar aan te werken, om het echt een kans te geven. Het echt te doen en tot het eind te blijven zitten, ook als het misgaat. Dat is een kracht die in mij zit.'

Korter:

• Paul van der Steen over Bert Bakker, Onbegrepen Europa. Nieuw licht op een eeuwenoude tweedeling: 'Het is verleidelijk om mee te gaan met Bakkers betoog. Tegelijkertijd valt op dat hij tegenover de door hemzelf aangedragen verklaring net wat minder kritisch staat dan tegenover andere gangbare verklaringen.'
• Beeldboek van de Week is H. Walter Lecks The Book of Palms.
• Co Welgraven over Carolin Emckes Tegen de haat: 'Emcke is scherp in haar analyse van wat haat is en wat het mensen aandoet. [...] Maar het is tegelijkertijd erg politiek correct wat ze beweert, het is een wijd openstaande deur die ze nog eens flink intrapt.'
• Monique de Heer over Joanne Harris, Een klasse apart: 'In Een klasse apart bewijst ze opnieuw haar meesterschap in het oproepen van sfeer.'
• Bas Maliepaard over Susin Nielsen, Woordnerd: 'Een slim feelgoodverhaal, dat met sympathieke, goed uitgewerkte personages, spannende wendingen en hilarische scènes bijna schreeuwt om een verfilming.'
• In 'Vandaar dit boek' interviewt Janna Reinsma Pam van der Veen over Wonderjaren, dat ze schreef met Albert Wiglema.

De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.