Recensieoverzicht: Koen Damhuis, Lev Tolstoi, Virginia Woolf (de week van 22 februari)
28 februari 2017Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften met deze week Lev Tolstoi, Koen Damwijk en Joost Niemöller, en verder: Pankaj Mishra, Katie Roiphe, Yuval Noah Harari, Deirdre Bair, Marc Josten (Trouw), Rob Hoogland en Arthur van Amerongen, Ilja Leonard Pfeijffer, Michiel Leezenberg (de Volkskrant), Peter Vos, Carla du Pree (Het Parool), Tonnus Oosterhoff, James Kennedy (NRC Handelsblad), Mohsin Hamid, Rebecca Solnit (Vrij Nederland), Daniel Cole, Tom van der Meer (Elsevier), Paul Auster, Virginia Woolf (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. In een vereenvoudigde opzet beperken we ons in 2017 tot de Nederlandse kranten en maand-/weekbladen en de grote, prominente stukken.
Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
'Vaak weet je niet wat voortkomt uit de ziekte en wat voortkomt uit het karakter. En juist door het als een roman te beschrijven, kun je veel mooier insinueren hoe haar jeugd was, en wat dan later terugkomt,' vertelt Bregje Bleeker aan Carolina Lo Galbo naar aanleiding van haar roman Eva, over haar dementerende moeder. Lo Galbo sprak ook met Erik Jan Harmens, die in Pauwl [leesfragment] een autistische man portretteert: 'Toen had ik een aantal hoofdstukken geschreven, die deels op mijn zoon waren geïnspireerd, en deels op een fictief persoon. Toen zei mijn zoon: dit is eigenlijk helemaal niet duidelijk, pap, het gaat half over mij, half over een ander figuur, wat is het nou? Is het nou fictie? Hij vroeg om duidelijkheid, en daarmee dwong hij mij tot duidelijkheid.'
De afleveringen van VPRO Boeken zijn elke zondagochtend te zien op NPO 1, en zijn terug te kijken op www.vpro.nl/boeken.
Nicole Lucas sprak voor Trouw met Pankaj Mishra in verband met zijn boek Age of Anger / Tijd van woede [onze recensie]: 'Ik laat zien dat ressentiment al vanaf eind achttiende eeuw te traceren is en dat er momenten zijn geweest waarop dat gevoel politiek giftig is geworden. Dat het concreet gestalte heeft gekregen in de vorm van demagogen en extremistische bewegingen.'
In Letter & Geest betoogt Jos de Mul om populisten regeringsverantwoordelijkheid te geven, een een bewerkt fragment van Jos de Muls inleiding van Paniek in de Polder. Politiek in populistische tijden. En Jann Ruyters gaat in gesprek met Katie Roiphe (Het uur van het violet): 'Ik vond het moeilijk om het boek af te maken; maar toen het af was, voelde ik me licht en zonnig. Bij de dood in de buurt komen bedwelmt je ook. Susan Sontag zegt over haar overleefde borstkanker in de jaren zeventig dat het "fantastisch" was. Dat is een raar woord, natuurlijk. Maar in de buurt komen en niet sterven, er veel aan denken, kleurt je leven niet zo verkeerd.'
Trouw brengt een fragment uit Yuval Noah Harari's Homo Deus [onze voorpublicatie], en Janita Monna bespreekt Martijn den Oudens bundel Een kogelvrije zomer: 'Den Ouden is behalve dichter, beeldend kunstenaar en maakt onder meer collages. Ook in zijn poëzie knipt en plakt hij van alles ineen. Anekdotes, dialoogjes of een als ready made ogende rouwkaart.'
Elias van der Plicht prijst Deirdre Bairs biografie Al Capone. Leven, legende en nalatenschap ('[De] omissies zijn Bair te vergeven, omdat ze in plaats daarvan ontzettend veel boven tafel heeft weten te krijgen over haar protagonist en de mensen om hem heen.'), en Co Welgraven is gemengd over Marc Jostens Weerwoord: 'Josten doorspekt zijn boek met treffende voorbeelden. Daarbij verzwijgt hij zijn eigen missers zeker niet, en dat valt op, want journalisten doen dat niet zo gauw. Hij kan bovendien goed schrijven, al is hij wel eens wijdlopig waardoor je als lezer het zicht op het hoofdthema dreigt kwijt te raken. En de auteur betrekt soms betwistbare stellingen.'
Jaap Goedegebuure, ten slotte, neemt Jeroen Thijssens Hazer [leesfragment], Eva Kelders Een charismatisch defect en Carolina Trujillo's Vrije radicalen [leesfragment] samen: 'Van deze drie romans, die ieder voor zich cirkelen om het gegeven van de hopeloos verzandende strijd voor een betere wereld, is die van Trujillo me het liefst, en merkwaardig genoeg omdat zowel haar verhaal als haar personages mijlenver van de werkelijkheid af staan. Eva Kelder heeft haar greep al verloren nog voordat ze goed en wel aan haar relaas is begonnen. De afstand die Jeroen Thijssen tot zijn anti-held bewaart doet vergeleken daarmee weldadig aan, maar zijn boek is ook wat mat.'
Korter:
- Hans Boland over zijn Anna Karenina-vertaling [leesfragment] en zijn boek Hij kan me de bout hachelen met zijn vorstendommetje
- Beeldboek van de week is Robbert Bodegravens Nevelland
- Willem Rouleaux over Franz Werfels Het bleekblauwe handschrift van een vrouw [onze recensie]: 'Een aanrader.'
- Harriët Salm over Daniel Coles Ragdoll: 'Natuurlijk, mooie fictie kan best ver van de werkelijkheid staan. En mag grappig zijn. Maar een thriller moet je uiteindelijk wel pakken. Onder je huid kruipen. Dat gebeurde niet.'
- Gerwin van der Werf over Smith Henderson, Montana: 'Alweer een magistrale en ambitieuze debuutroman uit een land in een identiteitscrisis [...] Overvol, misschien wel iets té vol, met beproevingen en punishment, maar is ondanks dat een diep menselijk boek.'
- Bas Maliepaard over David Arnolds De Kids of Appetite: 'Doseren is, kortom, nog niet Arnolds sterkste kant. Toch is hij een interessante nieuwe stem: hij vertelt een intrigerend verhaal vol ideeën en op zichzelf boeiende personages en schrijft vaak geslaagde zinnen.'
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
€ 17,50
Levertijd 1 tot 2 werkdagen.
Maxim Hartman sprak 'foute jongens' Rob Hoogland en Arthur van Amerongen over Het Grote Foute Jongens Boek: Rob: 'In ons boek vertellen we elkaar graag sterke verhalen. We proberen elkaar constant af te troeven. Het is een soort Voetbal Inside maar dan intelligenter. En melancholieker.' Arthur: 'Het heeft ook iets tragisch. Maar dat is juist mooi. We zijn een uitstervende generatie. Na ons komt niemand meer.'
'De kracht van dit boek schuilt noch in Pfeijffers eloquente stijl die weer het midden houdt tussen stilistische krachtpatserij en poëtische hoogstandjes [...], noch in de suspense van de pijnlijke ontknoping, maar in het vurige pleidooi dat de schrijver afsteekt voor een onvoorwaardelijk geloof in de liefde,' schrijft Bo van Houwelingen over Ilja Leonard Pfeijffers Peachez [leesfragment]. Vier sterren. Marcel Hulspas geeft er drie aan Michiel Leezenbergs De minaret van Bagdad. Seks en politiek in de islam ('Leezenberg schrijft vlot maar zijn redeneringen zijn hier en daar glibberig, of schieten door. En de parmantige wijze waarop hij hete aardappels van zich afschuift, is ronduit irritant. Maar juist die dwarsheid maakt De minaret écht prikkelend.'), en Arjan Peters prijst (vier sterren) Colettes De eerste keer dat ik mijn hoed verloor [leesfragment]: 'De schrijfster Colette laten stralen, is het doel van dit Privé-domeindeel met stukken die laten zien waarin het woelige leven en het beschouwelijke werk overeenkomen: door het primaat van de zintuigen. Je daardoor laten leiden, en niet door de moraal van de goegemeente of de kerk, leidt tot een misschien onrustig maar zeker rijk bestaan.'
Peters schrijft ook over John Lockwood en Rudyard Kipling. Over de vader stelden Julius Bryant & Susan Weber John Lockwood Kipling: Arts and Crafts in the Punjab and London samen, maar hij illustreerde ook The Jungle Book. Vier en vijf sterren: 'Vader en zoon waren kennelijk op elkaar gesteld. Geen wereldschokkend gegeven. Maar dankzij het Victoria and Albert Museum in Londen, dat onlangs een smaakvolle expositie heeft ingericht over de vader van de Nobelprijswinnaar van 1907, krijgt deze voetnoot in de literatuurgeschiedenis een kleurrijk aanzien.'
Ranne Hovius schrijft over Julia Shaw, De illusie van het geheugen. Waarom je misschien niet bent wie je denkt dat je bent, vier sterren: 'Wie het onderhoudende en goed geïnformeerde De illusie van het geheugen leest, zal geen enkele eigen herinnering meer vertrouwen.' En Aleid Truijens over Doeschka Meijsings Hoe verliefd is de lezer? [leesfragment]: 'Haar recensies en essays zijn altijd persoonlijke, gedreven stukken. Rationeel, emotioneel en met humor.' Vier sterren.
Korter:
- Katinka Polderman over Godfried van Benthem van den Bergh, Uit de put, Rachel van de Pol, Het Hedendaagse Heldenboek, en Rob Kamphues, Hoor je me.
- Jessica Durlacher over Richard Yates, Voorbije liefdes, vier sterren: 'Yates doet ons ijzen met zijn observaties.'
- Peter Swanborn over Pierre Yarawan, De zoon van de verhalenverteller, twee sterren.
- Maria Barnas over Charlotte Van den Broeck, Nachtroer, vier sterren: 'Zij schept een eigen wereld waarin lichamen leestekens kunnen worden.'
- Wineke de Boer over Alexandre Seurat, Het onhandige kind, vier sterren: 'De kracht van dit boek is dat Seurat de feiten voor zich laat spreken.'
- Erik van den Berg over Jozef Eijckmans & Simon Vestdijk, Molto moderato. Brieven over muziek, drie sterren: 'Curieus voetnootje'.
- Persis Bekkering over Erwin Mortier, Omtrent liefde en dood [leesfragment], drie sterren: 'Vooral als portret van een echtpaar dat bijna angstaanjagend vergroeid was, is het boek geslaagd.'
- Marcel Hulspas over Martijn Kitzen, Oorlog onder de mensen, drie sterren: 'Kitzen vertelt een indrukwekkend verhaal.'
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Het Parool bespreekt Jos Bloemkolk Peter Vos' Getekende brieven: 'De tintelende brieven van Vos staan vol scherpe waarnemingen, twijfels over het eigen kunnen, fantasieën, grappige rijmpjes en dingen van alledag. Alles nog opgetild door die tekeningen.' Even verderop, in de eigenlijke boekenpagina's, brandt Arie Storm Ongeziene blikken, van Arie Jan Gelderblom en Anne Marie Musschoot [leesfragment] en de hele reeks die dat boek afsluit, af: 'Deze Geschiedenis van de Nederlandse literatuur is niet interessant genoeg voor een ruim lezerspubliek, is over het algemeen te slecht geschreven, gaat veel te weinig in op literatuur en schrijvers, is een rommeltje en is te beschouwen als een brevet van onvermogen van de academische wereld.' Twee sterren.
Verder:
- Hans Renders is gemengd over Carla du Pree's Johan Huizinga en de bezeten wereld, drie sterren, waarschijnlijk vanwege de 'soms [...] wel erg schoolse schrijfstijl'
- Dieuwertje Mertens geeft in tweehonderd woorden minder (en zonder portret erbij) vijf sterren aan Tonnus Oosterhoffs nieuwe bundel Ja Nee [leesfragment]: 'De dichter doorziet de taal en weet hoe hij haar moet ombuigen om nog preciezer te formuleren dan wanneer hij binnen de taalconventies zou handelen. Associatie speelt daarin een belangrijke rol, net als het achterwege laten van context.'
- Hans Knegtmans prijst Jane Harpers thriller De droogte, vier sterren: 'Met jaloersmakende taalbeheersing schetst Harper bijna terloops de feilen van haar personages.'
- Maxime Smit geeft ook al vijf sterren in minder dan vierhonderd woorden aan Chimamanda Ngozi Adichie's Een halve gele zon: 'Ngozi Adichie heeft het jaloersmakende vermogen om karakters én hele landen tastbaar te maken en permanent in je geheugen te griffen.'
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
In NRC Handelsblad opent Gustaaf Peek de boekenpagina's met een handvol klassieke Amerikaanse romans over het Amerika van nu - James Ellroys American Tabloid, F. Scott Fitzgeralds The Great Gatsby, het werk van James Baldwin, Cormac McCarthy's Blood Meridian, Frank Norris' McTeague en Jack Londons The Iron Heel - en merkt al na een citaat van Ellroy op: 'Racisme en rancune voor politiek gewin: begint het al een beetje bekend te klinken? Op haar best legt literatuur getuigenis af van tijd, plaats en geest. Wie goed leest, weet wat hij van de mens kan verwachten, of vrezen.' Hij besluit: 'Is onze literatuur even voorbereid op machthebbers die zich op een onterechte glorietijd beroepen, vijanden van slachtoffers maken en de samenleving beschouwen als de hinderlijke ruis buiten de villawijk? Hebben onze schrijvers ons toereikend gewezen op de specifieke wortels van ons broze heden, op de open valkuilen van onze toekomst? Ik twijfel.'
Ilja Leonard Pfeijffer verbindt de poëzie van Kavafis aan de barbarij van Trump c.s., en Michel Krielaars prijst (vijf sterren Hans Bolands nieuwe vertaling van Anna Karenina [leesfragment]: 'Naarmate je langer in deze meer dan duizend pagina’s dikke vertaling leest, besef je steeds meer wat voor een magistrale klus Boland heeft geklaard. Zo heeft hij anders dan zijn voorgangers ook Tolstoi’s meanderende zinnen intact gelaten en weet hij op een ideale manier toch los te komen van de originele Russische tekst. Hierdoor krijgt zijn Anna Karenina een veel beter ritme en leest het boek soepeler en sneller dan ooit tevoren.'
Sebastiaan Kort over Erik Jan Harmens' Pauwl [leesfragment], twee sterren, 'het resultaat lost de hooggespannen verwachtingen nauwelijks in', Obe Alkema over Tonnus Oosterhoffs Ja Nee [leesfragment], drie sterren, 'Oosterhoff herbevestigt de vitaliteit van zijn expressieve kracht', en Arjen Fortuin over Bert Wagendorps roman Masser Brock [onze recensie], twee sterren: 'Dat is een vorm van satirische uitvergroting die een column van 400 woorden opfrist, maar die in een roman van 400 bladzijden vol dialogen doodvermoeiend is [...] De gedachten die Wagendorp in het hoofd van Brock plant zijn interessant genoeg.'
Mark Kranenburg schrijft over kiezers, aan de hand van de nieuwe boeken van Tom van der Meer (vier sterren, 'verfrissend en uitdagend'), Marc Oosterhout (twee sterren), Koen Damhuis (vier sterren) en Joost Niemöller (drie sterren), en licht de lijsttrekkers uit aan de hand van hun boeken: 'Ze zijn van verschillende partijen, maar hun boeken laten vooral zien dat ze in de kern heel erg op elkaar lijken.' Gretha Parma las Rudie Kagies 'openhartige en aangrijpende boek' Hopman. Een memoir, vier sterren,', en Bernard Hulsman ten slotte ging in gesprek met James Kennedy over Een beknopte geschiedenis van Nederland [leesfragment]. 'Wat me trof bij het schrijven van Een beknopte geschiedenis hoe lang en moeizaam het eenwordingsproces was en ook hoe conflictueus. Ook is me opgevallen hoe gefragmenteerd Nederland was en eigenlijk nog steeds wel is. Er bestonden grote lokale en religieuze verschillen en sommige delen van het huidige Nederland – onder de rivieren en delen van het oosten – maakten helemaal geen deel uit van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.'
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
€ 22,99
Op voorraad
Voor 23.00 besteld, binnen 1 à 2 dagen in huis.
(Op werkdagen)
€ 25,00
Deze titel is (nog) niet op voorraad.
€ 17,50
Levertijd 1 tot 2 werkdagen.
€ 25,00
Deze titel is (nog) niet op voorraad.
Voor Vrij Nederland sprak Sander Pleij met Mohsin Hamid, onder andere over Trump, Wilders en zijn nieuwe roman Exit West, en de betrokkenheid met migranten die dat boek oproept. 'Het is zo ongeveer een verlossing om eens niet in je eigen verhalen maar in dat van anderen te duiken. En bij andermans verhaal doen we hetzelfde als bij ons eigen verhaal: we creëren een versie. [...] Als jij zegt dat je je zo dicht bij de karakters voelde, dan komt dat doordat we samen hun verhaal creëerden. En als je op deze manier een verhaal leest over vluchtelingen, dan hoop ik dat je niet alleen iets hoort over ze, maar dat hun beeld deels uit jouw eigen ervaringen gaat ontstaan en ze je zo nabij komen.'
Aart Taminiau verstript een PVV-stemmer uit Koen Damhuis' Wegen naar Wilders, en Jeroen Vullings schrijft over 'boekenkastvoyeurgevoel'. Bij de al te integere keuze van Barack Obama, die wel 'een fijne neus voor fictie' blijkt te hebben, maar geen rare voorkeuren - op een Chinese sciencefictionschrijver na. Maar Vullings bekijkt ook de Goodreads-boekenkast van Ruttes kroonprins Klaas Dijkhoff, en stelt vast: 'Als crisismanager kennen we zijn beheerste, flegmatieke kant. Maar nu weten we ook dat daarachter een gretige, hartstochtelijke boekenverslinder schuilt. De bewindsman doet kundig zijn werk, maar de échte Klaas Dijkhoff kan niet wachten tot hij alleen is met een boek. Dat stemt hoopvol.'
En schrijft kort over Hans Bolands nieuwe Anna Karenina-vertaling [leesfragment] ('minder plechtig én direct persoonlijk'), Donald Ray Pollocks De hemelse tafel ('[Pollock] lees je voor de exuberante taal, het enige wat ontsnapping biedt uit de verdorven chaos') en Pauwl [leesfragment], 'een roman, geschreven door een schrijver die vooreerst een dichter blijft': Erik Jan Harmens.
Harm Ede Botje en Erik Schaap vertellen over de foto's van de Februaristaking in de Zaanstreek, onlangs gevonden en verboekt, én Vrij Nederland bevat een voorpublicatie uit Rebecca Solnits Mannen leggen me altijd alles uit, dat eind maart verschijnt. Carel Peeters besluit het maandblad, met een literaire kroniek over Donald Trumps arrogantie, en zijn fysionomie. 'Wat je ziet, is de terugkeer van alle grillen en clichés zoals beschreven door Ari Turunen in Weet je wel wie ik ben? De geschiedenis van de arrogantie.'
Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum).
€ 19,50
Op voorraad
Voor 17.00 besteld, binnen 1 à 2 werkdagen in huis. (Op werkdagen)
€ 18,99
Op voorraad
Levering binnen 2 werkdagen.
In Elsevier: Irene Start geeft drie sterren aan Daniel Coles thriller Ragdoll ('Cole zorgt voor een wolf in schaapskleren en een onverwachte kanteling, maar hecht het geheel slordig en gehaast af.'), Victor Pak geeft de volle vijf aan Tom van der Meers Niet de kiezer is gek, hij 'dient hardnekkige democratische doemdenkers nuchter van repliek'.
Elsevier verschijnt elke donderdag en is voor abonnees toegankelijk via weekblad.elsevier.nl. Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
Deze week in De Groene Amsterdammer zoekt Marja Pruis naar de PVV-ratio aan de hand van Joost Niemöller, Kwaad ('Omdat de focus ligt op de last in plaats van op degene die ergens last van heeft, komt geen personage tot leven, staat geen mens op, blijven citaten ordinaire kreten, en komt wat er gezegd wordt vaak oliedom over, en lachwekkend bovendien.'), en Koen Damhuis, Wegen naar Wilders ('Dat socioloog Koen Damhuis met twee keer zo veel PVV-stemmers sprak, maakt niet veel uit. De troef van zijn boek is dat hij acht mensen volledig aan het woord laat, waardoor je een indringend beeld krijgt van wie zij zijn. Vooraf schetst hij de complexiteit van de PVV-kiezer, die niet als zodanig bestaat, maar altijd een geheel van delen is.').
Fiep van Bodegom schrijft over Désanne van Brederode, Dans, denk ('De schrijfster nam zich voor de choreografe als personage te bekijken, maar heeft haar uiteindelijk beschreven als een goede, enigszins intimiderende kennis die ze niet voor het hoofd wil stoten. Daarmee wordt niet alleen geen recht gedaan aan het werk van de kunstenares, maar wordt het boek ook niet interessant voor buitenstaanders.') en Kees 't Hart over Daniël Rovers, De waren [leesfragment] ('Het is uiteraard Rovers, die er moeiteloos in slaagt ons drie levens voor te toveren. Zonder nostalgie, zonder vrees of verlangen naar het voorbije, maar altijd beeldend, open, ruimte scheppend voor de lezer en voor zijn eigen herinneringen.').
'Zoals het een historicus betaamt, neemt Wansink geen genoegen met een beschrijving van de beroering en probeert achter de korte levenscyclus van populistische bewegingen een ontwikkeling op lange termijn te ontdekken. Dat blijkt niet eenvoudig,' stelt Chris van der Heijden vast bij lezing van Hans Wansinks De populistische revolutie. Christiaan Weijts las Virginia Woolfs De Jaren [onze recensie] ('Deze roman legt bloot hoe weinig vrije wil die gewone mensen in de marge van het wereldgewoel werkelijk hebben, hoe de vrijheid van een individueel leven grotendeels een illusie is.') en Graa Boomsma ten slotte mist iets bij Paul Austers nieuwe, grote roman 4321 [leesfragment]: 'Ik heb bewondering voor de ijver van Paul Auster, die ook zelf als een letterkundige boekhouder alle weetjes in politiek, sport, literatuur en film in zijn vertellingen verwerkt. Het klopt allemaal. Maar waarom mag de lezer dan niet lezen waardoor de schrijvende Archies artistiek worden beheerst? Juist die Auster, de schrijver van New York Trilogy, In the Country of Last Things en Leviathan, die een virtuoos spel kan spelen met identiteiten, met verschijningen en verdwijningen, die is in 4 3 2 1 weggemoffeld.'
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
€ 29,99
Op voorraad
Voor 17.00 besteld, binnen 1 à 2 werkdagen in huis. (Op werkdagen)
