Leesfragment: Ovidius' advies over de kamermeid

E-books. U kon ze al kopen bij Athenaeum Boekhandel, nu kunt u ze kopen met korting. In samenwerking met uitgeverijen Arbeiderspers, Athenaeum - Polak & Van Gennep, De Bezige Bij, Nijgh & Van Ditmar en Querido boden in 2010 we acht weken lang korting op verschillende pakketten e-books. Met het eerste pakket beginnen we bij het begin: de Griekse en Romeinse klassieken, met werken van Plato, Ovidius, Ploutarchos en Livius. En als extra extraatje een advies van Ovidius: hoe om te gaan met de kamermeid van je beminde?

Als extraatje bij de korting: een uitgebreid fragment uit Ovidius' Lessen in liefde. Hoe om te gaan met de kamermeid van je beminde? Vertaalster Marietje d'Hane-Scheltema merkt op in haar voorwoord:

'Verder, als hij die stof dan indeelt in lessen voor mannen (boek I en II) en lessen voor vrouwen (boek III) en daar de Remedia amoris aan toevoegt, waardoor de eerdere lessen weer kunnen worden afgeleerd, dan is het spel van verandering en contrasten in volle gang en trekt de magister amoris (meester in en van de liefde) alle registers van zijn speeltalent open. De adviezen voor mannen worden in boek III omgedraaid naar vrouwenhulp en in boek IV (de Remedia) tegengesproken. Hij weet precies wat hij wil zeggen, maar brengt het zo dat de lezer-luisteraar telkens denkt: wat bedoelt hij nou precies? Ongrijpbaar wil hij zijn, terwijl een traditioneel leerdicht juist zou moeten uitblinken in helderheid. Ongrijpbaar wil ook niet zeggen moeilijk te begrijpen, want op de korte afstand of oppervlakkig gezien is alles zo duidelijk als wat geformuleerd; pas in ruimer verband rijzen de vraag- of waarschuwingstekens. Raadgeving volgt op raadgeving, maar de minnaar of minnares zal toch zelf moeten kiezen, want alles kan en iedereen is anders. Als er eerst wordt gezegd dat het bij het veroveren van een vrouw wat te veel van het goede is om ook haar kamermeisje te versieren, lees je even later dat je, als je dat wél doet, het ook goed moet doen en hoe nuttig dat kan zijn.'

 

Kamermeisjes en ander personeel

Zie eerst het kamermeisje van je hartelief
te winnen: zíj zal jouw contacten moeten dienen;

zij moet haar meesteres van goede raad voorzien, en
betrouwbaar meedoen aan het stille liefdesspel.

Beloof haar maar van alles, smeek haar, koop haar om.
Als zíj maar wil, zul jij niet snel je zaak verliezen.

Zíj moet het goede tijdstip kiezen—net als dokters—
waarop haar meesteres het meest ontvankelijk is,

en echt ontvankelijk is die pas, zodra zij opzwelt
tot rijpe vreugd, als koren op een vruchtbaar veld.

Wanneer een hart echt blij is, niet bekneld door zorgen,
opent het zich voor Venus’ speels geminnekoos:

ook Troje hield zich sterk zolang er droeve strijd was,
maar toen het blij werd, kwam dat paard vol Grieken binnen.

Benader haar vooral wanneer haar man haar kwetst met
zíjn ontrouw. Jouw bemoeienis is dan haar wraak.

De kamenierster kan haar ’s ochtends bij het kappen
wat helpen en meer stuwkracht in de zeilen blazen

door in zichzelf zoiets te fluisteren als: ‘Ach,
ik vind, mevrouw, u moest dit kunnen terugbetalen!’

Waarop ze jou ter sprake brengt, jou met veel nadruk
aanprijst en zegt hoe dodelijk verliefd je bent...

Tast dan snel toe: de wind kan vallen, zeilen kunnen
verslappen; woede, dun als ijs, smelt door te dralen.

Heeft het soms zin — zo vraag je mij — de meid ook zelf
te grijpen? Als dat lukt, blijft het toch wel een gok:

vrijen maakt haar of traag of juist actief; de een doet
het graag met jou, de ander denkt aan haar mevrouw.

Hoewel de afloop, áls je slaagt, de zaak kan dienen,
raad ik je toch maar aan van zoiets af te zien.

Ik ben geen man voor steilten en riskante toppen
en niemand mag de dupe worden van mijn woord,

maar als zij jou, terwijl zij postillon d’amour speelt,
niet door haar dienst alleen, maar ook als vrouw behaagt,

wil dan de meesteres toch vóór de dienstmeid winnen:
Venus moet niet beginnen bij de laagste soort.

Dit ene zeg ik je — als jij mijn liefdeslessen
verstaan wil en niet laat verwaaien over zee:

verschalk de meid óf niet, of doe het goed! Zodra zij
eenmaal jouw ontrouw deelt, pleegt ze ook geen verraad.

’t Is fout wanneer een valk met lijmverzwaarde veren
zich vrijvliegt, als een zwijn zich loswringt uit het net,

fout als een vis ontsnapt die al heeft toegehapt.
Verleid haar dus niet half, maar om te triomferen.

Dan, medeplichtig, zal ze jou heus niet verraden,
terwijl jij op de hoogte blijft van woord en daden

van haar mevrouw. Maar houd het stil. In stilte blijft ze
jou als vriendin en informante eeuwig trouw.

[...]

Copyright vertaling © 2004 M. d’Hane-Scheltema/Athenaeum—Polak & Van Gennep, Singel 262, 1016 AC Amsterdam