Leesfragment: Het licht in ons

15 november 2022 , door Michelle Obama

| |

Vanaf vandaag in onze boekhandels: Michelle Obama’s Het licht in ons. Hoe we onzekere tijden overwinnen (The Light We Carry), vertaald uit het Engels door Jan van den Berg en Piet Dal. Lees bij ons fragmenten uit haar Inleiding, die van haar vaders MS via de coronapandemie naar dit boek leidt.

Misschien bestaan er geen mooie oplossingen voor de grote uitdagingen in het leven, of bondige antwoorden op de moeilijke vragen, maar Michelle Obama gelooft dat we allemaal de tools kunnen vinden en toepassen die ons zullen helpen om ons succesvol aan te passen aan veranderingen en tegelijkertijd standvastig te blijven, terwijl we met de stroom meegaan. In Het licht in ons gaat ze open en eerlijk het gesprek aan met de lezer en behandelt ze vragen waarmee velen van ons worstelen: hoe bouwen we langdurige en eerlijke relaties op? Kunnen we kracht en verwantschap ontdekken in onze verschillen? Hoe pakken we onze gevoelens van onzekerheid of hulpeloosheid aan? Wat doen we als we het gevoel krijgen dat het allemaal te veel begint te worden?

Michelle Obama deelt haar persoonlijke ervaringen en biedt originele inzichten over verandering, uitdaging en kracht, waaronder haar overtuiging dat als we het licht in ons laten stralen voor anderen, we ook de rijkdom en mogelijkheden van de wereld om ons heen kunnen verlichten, zodat we diepere waarheden ontdekken en nieuwe wegen vinden om ons te ontwikkelen. Ze put uit haar ervaringen als moeder, dochter, echtgenote, vriendin en first lady als ze ons vertelt welke gewoonten en principes ze heeft ontwikkeld om allerlei obstakels in het leven te overwinnen. En die verworven wijsheid helpt haar steeds weer om te 'worden' wie ze is. Ze gaat dieper in op haar waardevolste methoden zoals 'vriendelijk beginnen', 'erboven uitstijgen' en met vertrouwde vrienden en mentors een 'keukentafel' opzetten. Met haar kenmerkende humor, openhartigheid en betrokkenheid behandelt ze ook onderwerpen die te maken hebben met ras, gender en zichtbaarheid, waarbij ze de lezer aanmoedigt om angsten te overwinnen, kracht te vinden in saamhorigheid en stoutmoedig te leven.

'Als we in staat zijn ons eigen licht te ontdekken, krijgen we ook het vermogen om het te gebruiken,' schrijft Michelle Obama. Het licht in ons is een waardevolle verzameling indrukwekkende verhalen en diepzinnige adviezen die de basis zal vormen van gesprekken. Maar ook zal het de lezer inspireren om zijn eigen leven onder de loep te nemen, zijn bron van vreugde te ontdekken en in een turbulente wereld betekenisvolle relaties aan te gaan.

N.B. Lees ook Christine de Jongs aanbeveling voor Obama’s debuut Becoming.

Inleiding

Ik was nog jong – misschien een jaar of vier, vijf – toen mijn vaderbij het lopen een stok ging gebruiken om niet te vallen. Wanneer die stok in ons huis in de South Side van Chicago verscheen, weet ik niet meer precies, maar ineens was hij er, dun en stevig en gemaakt van glad donker hout. De stok was een eerste concessie aan multiple sclerosis, de ziekte waardoor mijn vader erg met zijn linkerbeen trok. Langzaam en ongemerkt en waarschijnlijk lang voordat hij de diagnose kreeg, was ms al bezig om zijn lichaam te slopen. De ziekte brak zijn centrale zenuwstelsel af en verzwakte zijn benen, terwijl hij zijn dagelijks werk verrichtte in de waterzuiveringsinstallatie van de stad. Tegelijk hield hij samen met mijn moeder een gezin draaiende en probeerde hij zijn kinderen een goede opvoeding te geven.
De stok hielp mijn vader om de trappen naar ons appartement op te lopen of zich over straat te bewegen. ’s Avonds zette hij hem tegen de armleuning van zijn gemakkelijke stoel en leek hem te vergeten als hij naar sport op de tv keek, naar jazz op de stereo-installatie luisterde of mij op zijn schoot trok om te vragen hoe het op school was geweest. Ik was gefascineerd door het gebogen handvat van de stok, de zwarte rubberen dop aan de onderkant en de holle tik waarmee hij de grond raakte. Soms probeerde ik hem op de manier van mijn vader te gebruiken en hobbelde dan door de woonkamer in de hoop te voelen hoe het was om net als hij te lopen. Maar ik was te klein en de stok te lang, dus in plaats daarvan liet ik hem als een rekwisiet deel uitmaken van mijn fantasiespelletjes.
In mijn gezin stond die stok nergens symbool voor. Het was gewoon een hulpmiddel, zoals de spatel van mijn moeder keukengerei was en de hamer van mijn grootvader steeds werd gebruikt als hij een kapotte plank of een gordijnroede kwam maken. Het was een nuttig gebruiksvoorwerp, iets om op te steunen als dat nodig was.

[…]

Ik heb veel over deze dingen nagedacht: over wat we aankunnen, wat ons overeind houdt als we ons onzeker voelen, hoe we onze hulpmiddelen kunnen ontdekken en benutten, en dan vooral in tijden van chaos. En ik heb ook overdacht wat het betekent om anders te zijn. En daarbij heeft het me getroffen dat veel mensen worstelen met het gevoel anders te zijn. Onze beleving van anders-zijn blijft een centrale plaats in nemen in onze gesprekken over de wereld waarin we willen leven, over wie we vertrouwen, wie we meenemen en wie we achterlaten.
Dit zijn natuurlijk ingewikkelde vragen met ingewikkelde antwoorden. En ‘anders zijn’ kan op veel manieren worden omschreven. Maar ten behoeve van degenen die het gevoel kennen, mag gezegd worden dat het beslist niet gemakkelijk is om je weg te vinden in een wereld die vol staat met obstakels die anderen niet (kunnen) zien. Als je anders bent, kun je het gevoel krijgen dat je met een andere landkaart werkt, met andere navigatieproblemen dan de mensen om je heen. Soms krijg je het gevoel helemaal geen kaart te hebben. Vaak zal jouw anders-zijn voor je uit gaan; mensen zien dát eerst voordat ze jou zien. En dan is het jouw taak om dat te overwinnen. En overwinnen is bijna per definitie uitputtend.
Als gevolg daarvan leer je om net als ons gezin van vroeger oplettend te zijn, want eigenlijk is dat een kwestie van overleven. Je bedenkt hoe je energie bespaart, hoe je elke stap telt. En de kern van dit alles is een duizelingwekkende paradox, want het anders-zijn dwingt je tot voorzichtigheid terwijl het tegelijkertijd vereist dat je doortastend bent.

Precies op het punt dat ik me zowel voorzichtig als doortastend voel, begin ik aan dit nieuwe boek.

[…]

Ik hoor van veel mensen dat ze hun kracht proberen te vinden bij instituties, tradities en structuren die niet voor hen waren bedoeld, dat ze gaan speuren naar landmijnen en grenzen die vaak slecht omschreven en moeilijk te zien zijn. De straf als je deze hindernissen niet vermijdt kan vernietigend zijn. Het kan erg verwarrend en gevaarlijk zijn.
Vaak vragen mensen mij naar antwoorden en oplossingen. Sinds de publicatie van mijn vorige boek heb ik veel verhalen gehoord en veel vragen behandeld bij mijn gesprekken met tal van verschillende mensen over hoe en waarom we te maken hebben met oneerlijkheid en onzekerheid. Er is me gevraagd of ik misschien ergens in een zakje een formule had om deze dingen aan te pakken, of ik iets had om de verwarring aan te pakken, iets om er gemakkelijker bovenop te komen. Geloof me, ik besef hoe fijn dat zou zijn. Ik zou heel graag met een stel duidelijk afgebakende stappen komen om je te helpen elke onzekerheid te overwinnen en je sneller elke hoogte te laten beklimmen die je hoopt te bereiken. Was het maar zo eenvoudig. Als ik een formule had, zou ik die aanreiken. Maar houd in gedachten dat ik ook weleens ’s nachts in bed lig en me afvraag of ik wel goed genoeg ben. Besef alsjeblieft dat ik net als iedereen omhoog moet klimmen. En zijn dat diezelfde hoogten die zo veel andere mensen ook willen bereiken? Op dit moment heb ik er een behoorlijk aantal achter me gelaten, maar voor wat het waard is: ik kan je vertellen dat op die plekken ook twijfel, onzekerheid en oneerlijkheid bestaan en dat die feitelijk de boventoon voeren.
Het komt erop neer dat er geen formule bestaat. Er zit geen tovenaar achter het gordijn verstopt. Ik geloof niet dat er nette oplossingen of bondige antwoorden zijn op de grote problemen van het leven. Van nature past dat niet bij de menselijke ervaring. Ons wezen is te ingewikkeld, onze geschiedenis te vertroebeld.

Ik kan je wel een blik in mijn persoonlijke gereedschapskist bieden. De bedoeling van dit boek is om je te laten zien wat ik in die gereedschapskist bewaar en waarom, wat ik beroepsmatig en persoonlijk gebruik om evenwichtig en zelfverzekerd te blijven, en waardoor ik ook in tijden met veel zorgen en stress door blijf gaan. Sommige van mijn hulpmiddelen bestaan uit gewoonten en praktijken, soms zijn het voorwerpen, en voor de rest zijn het houdingen en overtuigingen die zijn voortgekomen uit mijn persoonlijke geschiedenis en al mijn ervaringen uit mijn steeds doorgaande ontwikkelingsproces. Ik ben niet van plan hier een handleiding van te maken. Op de volgende bladzijden zul je eerder een reeks eerlijke overdenkingen vinden die gaan over wat het leven me tot dusver heeft geleerd en met welke handvatten en hefbomen ik me erdoorheen kon slaan. Ik zal je laten kennismaken met een paar mensen die me overeind houden en ik zal lessen doorgeven die ik heb geleerd van enkele geweldige vrouwen om oneerlijkheid en onzekerheid het hoofd te bieden. Je zult te horen krijgen welke dingen me nog steeds een domper geven en waarop ik steun om weer overeind te komen. Ik zal je ook vertellen over bepaalde houdingen waarvan ik na verloop van tijd afscheid heb genomen, omdat ik ging beseffen dat hulpmiddelen beter en veel nuttiger zijn dan in je schulp kruipen.
Uiteraard werkt niet elk hulpmiddel in elke situatie, en ook niet zonder meer voor elke persoon. Wat doeltreffend werkt voor jou, hoeft niet doeltreffend en werkzaam te zijn in handen van je baas of je moeder of je levenspartner. Met een spatel kun je geen lekke band plakken, en als je een ei wilt bakken heb je niets aan een bandenlichter. (Hoewel je natuurlijk mag aantonen dat ik het mis heb.) Hulpmiddelen worden op basis van onze omstandigheden en groei in de loop van de tijd verder ontwikkeld. Wat in de ene fase van het leven werkt, kan in een andere misschien niet meer voldoen. Maar ik geloof in de waarde van leren om vast te stellen welke gewoonten ons stabiel en beheerst houden, tegenover de gewoonten die angst opwekken of onze onzekerheid vergroten. Ik hoop dat je hier dingen vindt waar je iets aan hebt. Kies uit wat nuttig is en laat links liggen wat je niet kunt gebruiken. Je kunt zelf je belangrijkste hulpmiddelen kiezen, verzamelen en verfijnen.
Ten slotte wil ik graag een paar ideeën over macht en succes analyseren en in een andere kader plaatsen, zodat je misschien beter gaat beseffen wat er allemaal binnen je bereikt ligt en je je aangemoedigd voelt om je eigen kracht te ontwikkelen. Ik geloof dat ieder van ons een soort innerlijk licht meedraagt, dat volledig uniek en individueel is, een vlam die het waard is om brandend te houden. Wanneer we in staat zijn ons eigen licht te herkennen, worden we ook in staat gesteld het te gebruiken. Wanneer we leren te koesteren wat uniek is in de mensen uit onze omgeving, zal het ons beter lukken om zorgzame gemeenschappen op te bouwen en een betekenisvolle verandering te bewerkstelligen. In het eerste deel van dit boek zal ik het proces bespreken om kracht en licht in jezelf te ontdekken. Het tweede deel gaat over onze relaties met anderen en hoe we tegen ons thuis aankijken, terwijl het derde is bedoeld om een discussie te beginnen waardoor we ons dat licht beter eigen kunnen maken en kunnen beschermen en versterken, vooral in moeilijke tijden.
Op al deze bladzijden zullen we het hebben over persoonlijke kracht, gezamenlijke kracht en de kracht om gevoelens van twijfel en hulpeloosheid te onderdrukken.

[…]