Teylers Ontmoet... Abel Streefland en Martijn van Calmthout

Abel Streefland, Hendrik Lorentz

In 1912 ging de Nederlandse natuurkundige en Nobel­prijswinnaar Hendrik Lorentz met vervroegd emeritaat. Hij verruilde zijn Leidse hoogleraarsstoel voor het con­servatorschap van het fysisch kabinet in het Haarlemse Teylers Museum. Tevens kreeg hij een laboratorium bij het museum, zodat hij zijn experimenten kon voortzet­ten. Toch wordt zijn Haarlemse periode nooit helemaal serieus genomen. Waar ligt dat aan? Wat was de reden dat Lorentz vervroegd uit Leiden vertrok? En wat heeft hij uiteindelijk allemaal in Haarlem gedaan? Nu, in 2017, is zijn laboratorium in Teylers Museum herbouwd. Ter gelegenheid daarvan vulde natuurkundige Abel Streefland een Teylers Magazijn, het magazine van Tey­lers Museum. Tijdens Teylers Ontmoet spreken we met Streefland over Lorentz, Teylers Museum, het laborato­rium en… de Afsluitdijk.

Martijn van Calmthout, Sam Goudsmit

Hendrik Lorentz stelde ooit de jonge Leidse natuurkun­dige Sam Goudsmit voor aan Albert Einstein. Samen met zijn collega Uhlenbeck had hij een belangrijke ontdek­king gedaan, die hem een Nobelprijs op had kunnen le­veren. Hij zou hem echter nooit krijgen. Goudsmit kreeg wel een hoogleraarschap in de Verenigde Staten. Voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog migreert hij. Hij keerde voor het eerst terug naar Europa in het spoor van de Geallieerden, om te kijken of er een atoombom in Duitsland was. Natuurkundige en wetenschapsjour­nalist Martijn van Calmthout schreef een biografie over Goudsmit. Van Calmthout kan ons precies uitleggen wat Goudsmit heeft ontdekt en hoe het is om je collega’s van weleer te ondervragen over hun betrokkenheid met Nazi-Duitsland. Naast deze prachtige biografie over een fascinerende natuurkundige schreef Van Calmthout nog een nieuw boek, over zwaartekracht. We spreken met erover, van de eerste Newtoniaanse proeven tot de laatste inzichten.